Śluby kapłańskie, podobnie jak ślubowanie małżeńskie, składa się raz na całe życie. Teoretycznie jest ono nierozerwalne i niesie ze sobą daleko idące konsekwencje. W Kościele katolickim księży obowiązuje celibat. Ślubują oni, że dochowają Bogu wierności i zachowają czystość. Praktyka jednak pokazuje, że księża to zwykli ludzie podatni na pokusy. Coraz więcej kapłanów odchodzi ze stanu duchowego, ściągając na siebie suspensę. Czy były ksiądz może wziąć ślub kościelny?
Emitowana przez TV4 telenowela Moja nadzieja cieszy się ogromną popularnością na całym świecie. Osadzona we współczesnych realiach historia miłości byłej nowicjuszki i biskupa wzrusza i skłania do refleksji. Choć mogłoby się wydawać, że reżyser przesadził, planując ślub kościelny byłego księdza z niedoszłą zakonnicą, rzeczywistość okazuje się zaskakująca. Istnieje bowiem możliwość zdjęcia z byłego kapłana celibatu i przeniesienia go do stanu świeckiego. Zatem historia miłosna ukazana w telenoweli Moja nadzieja nie jest żadnym science fiction, lecz opowieścią, która mogłaby się wydarzyć naprawdę.
Czy były ksiądz może wziąć ślub kościelny?
Aby były ksiądz mógł poślubić kobietę w obliczu Boga, potrzebuje zgody przełożonych. Tę zazwyczaj uzyskują ci kapłani, za którymi wstawi się biskup. 9% byłych księży otrzymuje specjalną dyspensę, która znosi z nich obowiązek celibatu i przywraca do stanu świeckiego. Największe szanse na ślub kościelny z kobietą mają ci księża, którzy cieszą się dobrą, nieposzlakowaną opinią. Jeśli udowodnią, że ich życie nie było dla wiernych złym przykładem i nie prowadziło do zepsucia moralnego, mają większą szansę na dyspensę.
Otrzymanie dyspensy to nie lada wyzwanie. Nie ma jasnych procedur, po przejściu których każdy ksiądz otrzymałby zgodę na zawarcie ślubu kościelnego. Dyspensa jest kwestią uznaniową. O jej przyznaniu decyduje papież, ale w rzeczywistości kieruje się on opiniami przełożonych kapłana. Jeśli za byłym księdzem wstawi się biskup lub arcybiskup, istnieje spore prawdopodobieństwo, że ekskapłan będzie mógł poślubić ukochaną przed ołtarzem.
Zwolnienie z celibatu — niezbędne wsparcie biskupów
Sam proces jest jednak dość długotrwały i skomplikowany. W związku z tym niewielu duchownym udaje się uzyskać zgodę na zawarcie ślubu kościelnego. Bardzo często byli kapłani natrafiają na opór ze strony swoich zwierzchników. Ci uważają, że ksiądz, który odchodzi z Kościoła dla kobiety, sprowadza na ich diecezję złą sławę, przez co niechętnie mu pomagają. Tymczasem przejście do stanu świeckiego za obopólną zgodą, to nierzadko najlepsze rozwiązanie dla wszystkich.
Czy były ksiądz może wziąć ślub kościelny? Z księdza, który otrzyma dyspensę, zostanie zdjęty celibat i obowiązek pełnienia posługi kapłańskiej. Taki kapłan może żyć w zgodzie z głoszoną przez siebie nauką i zawrzeć ślub przed ołtarzem. Dla byłych księży taka możliwość jest bardzo ważna. Większość z nich odchodzi bowiem ze stanu kapłańskiego, ale wciąż wierzy w Boga i nie chce żyć w grzechu – konkubinacie czy małżeństwie zawartym wyłącznie w Urzędzie Stanu Cywilnego.
Suspensa, czyli kara dla księdza za porzucenie życia kapłańskiego
Kapłan, który odchodzi z kościoła, ściąga na siebie suspensę. W praktyce oznacza to, iż nie może przystępować do sakramentów np. komunii. Nie może też zawrzeć ślubu kościelnego. Zaledwie 9% polskich były księży uzyskało dyspensę i pozwolenie na korzystanie z sakramentów.
Wielu duchownych, którzy odeszli ze stanu kapłańskiego w latach 50. i 60., dziś bawi wnuki i prawnuki i czeka na odpowiedź ze Stolicy Apostolskiej. Prawdopodobnie większość z nich nigdy nie uzyska dyspensy i przed swoją śmiercią nie przystąpi do komunii. Proces uzyskania dyspensy jest równie trudny, jak rozprawy w sądzie kościelnym o unieważnienie małżeństwa kościelnego. Przy czym w tym drugim przypadku wydaje się coraz więcej pozytywnych wyroków. Uzyskanie dyspensy nie przebiega drogą sądową, zatem sprawa może się nigdy nie wyjaśnić…
Dyspensa od stanu kapłańskiego
Dyspensa jest swoistym prawem łaski, które pozostaje w gestii papieża. Ksiądz, który pragnie zostać zwolniony z celibatu, musi napisać do Ojca Świętego pismo z prośbą, w którym to uzasadni swoje stanowisko.
Kościół wyróżnia 4 podstawy prawne do dyspensy od stanu kapłańskiego:
- porzucenie życia kapłańskiego,
- brak należytej wolności – ksiądz przyjął święcenia pod przymusem np. ze strony rodziny,
- brak należytej odpowiedzialności – kapłan podczas składania przysięgi, nie był w pełni świadomy ich konsekwencji,
- trwała niezdolność do życia w celibacie — może być wrodzona lub nabyta.
Zanim pismo o dyspensę wpłynie do Watykanu, zapoznaje się z nim przełożony kapłana. Ocenia on, czy w ogóle został spełniony któryś z czterech warunków. Jeśli tak, następuje etap zbierania materiału dowodowego, który przekazany jest do Stolicy Apostolskiej. Tam Kongregacja ds. Kultu Bożego i Sakramentów zapoznaje się ze sprawą i przekazuje ją papieżowi, jeśli sprawa rzeczywiście zasługuje na rozpatrzenie. Papież ma prawo, ale nie obowiązek, okazać łaskę, wydając dyspensę od stanu kapłańskiego.
Watykan na ogół odrzuca wnioski od kapłanów, którzy nie ukończyli 40. roku życia. Na korzyść kapłana działa prowadzenie stabilnego życia – posiadanie stałej pracy, założenie rodziny i posiadanie dzieci oraz aktywne uczestnictwo w wychowywaniu dzieci.
Irmina Cieślik
