Klimakterium to czas między wiekiem prokreacyjnym a okresem starzenia się organizmu kobiety. W jego trakcie następuje menopauza, czyli ostatnia miesiączka, po której jajniki nie podejmują już pracy. Większość pań przechodzi ją między 45. a 55. rokiem życia. Przekwitanie i jego przykre objawy, takie jak nocne poty czy uderzenia gorąca, wiążą się ściśle z niedoborem żeńskich hormonów płciowych. Menopauza to naturalny okres w życiu kobiety, choć bywa trudny do zniesienia. Co zrobić, gdy przychodzi za wcześnie?
Przedwczesna menopauza pojawia się przed 40. rokiem życia kobiety. W skrajnych przypadkach dotyczy nawet nastolatek. Oczywiście, nie każdy brak miesiączki powinien nasuwać młodej dziewczynie na myśl klimakterium. Opóźnienie lub brak okresu zdarza się w wyniku stresu, intensywnego wysiłku fizycznego lub przy zmianie klimatu. Ginekolog podejrzewa przedwczesną menopauzę, gdy miesiączka nie występuje przez 4 kolejne miesiące.
Menopauza – czym jest?
Menopauza to ostatnia miesiączka w życiu kobiety. Poprzedza ją okres klimakterium, który trwa także kilka lat po niej. Jest to czas przejściowy między dojrzałością a starością. Towarzyszą mu zwykle dokuczliwe objawy, związane ze spadkiem produkcji estrogenów przez jajniki. Typowe symptomy przekwitania to uderzenia gorąca, zlewne poty, suchość pochwy, spadek libido, zaburzenia snu i wahania nastroju. Jakiś czas po menopauzie te przykre symptomy mijają, jednak brak żeńskich hormonów płciowych ma niebagatelny wpływ na zdrowie pań. Estrogeny są odpowiedzialne nie tylko za regulację cyklu menstruacyjnego, ale także za gospodarkę wapniową i lipidową organizmu. Ich niedobór zwiększa ryzyko chorób takich jak osteoporoza, nietrzymanie moczu, atrofia pochwy czy reumatoidalne zapalenie stawów.
Gdy menopauza przychodzi za wcześnie
Przedwczesna menopauza, w przeciwieństwie do tej typowej dla dojrzałych pań, przychodzi bez żadnych objawów. Nie pojawiają się wtedy żadne uderzenia gorąca ani nocne poty. Mówimy o niej, gdy kobieta zauważa brak okresu przez 4 miesiące. Niekiedy jest uwarunkowana genetycznie, a jej konkretny powód nie jest znany. Zdarza się jednak, że przyczyną przedwczesnej menopauzy jest przebycie chorób zakaźnych, takich jak świnka czy odra. Najczęściej zdarza się, że towarzyszy ona chorobom autoimmunologicznym, które polegają na zwalczaniu własnych komórek ciała przez układ odpornościowy. Może być objawem takich schorzeń jak zapalenie tarczycy lub miastenia. Wywołują ją także niektóre leki, na przykład stosowane w terapii mięśniaków macicy. Z tego powodu obserwacja braku kilku miesiączek z rzędu powinna być poważnym wskazaniem do wizyty u lekarza.
Przedwczesna menopauza – badania
Gdy okres nie pojawia się przez cztery miesiące z rzędu, należy zgłosić się do ginekologa. Skieruje on nas na badania krwi. Należy sprawdzić poziom hormonów produkowanych przez jajniki – estrogenu i progesteronu. Istotne są również hormony przysadki mózgowej, czyli folikulostymulina (FSH) i tyreotropina (TSH). Na podstawie wartości FSH specjalista jest w stanie stwierdzić, czy pęcherzyki dojrzewają prawidłowo i następuje właściwa produkcja estrogenów. Bada się również poziom prolaktyny i hormonów tarczycy, czyli trójjodotyroniny i tyroksyny. Na przedwczesną menopauzę wskazuje wynik, w którym hormony tarczycowe i prolaktyna są w normie, FSH zawyżone, a poziom estrogenów zdecydowanie zbyt niski.
Leczenie przedwczesnej menopauzy
Leczenie przedwczesnej menopauzy jest zbliżone do typowych metod łagodzenia objawów klimakterium. Zastosowanie właściwej terapii w odpowiednim czasie może w niektórych przypadkach zahamować wygasanie czynności jajników. Miesiączki i owulacje wtedy powracają. Standardowo stosowana jest hormonalna terapia zastępcza. Kobietom podaje się wtedy preparaty z syntetycznymi, żeńskimi hormonami – estrogenem i progesteronem. Gdy jajniki na nowo podejmą swoje funkcje, dawki leków zmniejsza się, a czasem nawet można je odstawić. Jeśli jednak miesiączki samoistnie nie powrócą, kobieta cierpiąca na przedwczesną menopauzę musi przyjmować hormony do 50. roku życia. To chroni ją przed chorobami układu krążenia i osteoporozą.
Wspomaganie HTZ w leczeniu przedwczesnej menopauzy
Jedyną terapią, która może odwrócić objawy przedwczesnej menopauzy, jest hormonalna terapia zastępcza, czyli HTZ. Warto jednak wspomagać kurację za pomocą naturalnych metod. W łagodzeniu dolegliwości związanych z klimakterium zastosowanie znalazły fitoestrogeny. Są to hormony roślinne, których budowa jest zbliżona do kobiecych estrogenów, dlatego nasz organizm daje im się oszukać. Obecne są w roślinach strączkowych, winogronach, liściach zielonej herbaty, czerwonej koniczynie, jabłkach czy wiśniach. Warto te produkty włączyć do swojej diety. Dostępne są również zioła zawierające fitoestrogeny. Zaliczają się do nich takie rośliny jak niepokalanek mnisi, dzięgiel chiński, pluskwica groniasta i wiesiołek dwuletni. Napary i herbaty z nich mogą wspomóc HTZ także podczas leczenia przedwczesnej menopauzy.
Karolina Solga
