Macica odgrywa kluczową rolę w organizmie kobiety. Podczas ciąży rozwija się w niej płód dający początek nowemu życiu. Niestety, macica jest też narządem szczególnie narażonym na powstanie zmian o charakterze nowotworowym. Ich wczesne wykrycie zazwyczaj czyni chorobę uleczalną. Kiedy przeprowadza się zabieg usunięcia macicy?
Rak trzonu macicy – garść statystyk
Rak trzonu macicy to przypadłość, z którą najczęściej zmagają się kobiety w wieku 50-70 lat. Pojawienie się zmian nowotworowych wykazuje silną korelację z wiekiem okołomenopauzalnym. Rak macicy rozwija się z tkanek wyściełających ten narząd, które uczestniczą w produkcji śluzów i innych płynów. W związku z tym najczęściej mamy do czynienia z nowotworem endometrium w postaci gruczolakoraków. Rak trzonu macicy jest drugim, zaraz po nowotworze szyjki macicy, najczęściej spotykanym nowotworem złośliwym, który atakuje kobiece narządy płciowe. Statystyki wskazują na to, iż stanowi 4,8% wszystkich nowotworów rozpoznawanych u kobiet. Szacuje się, że 2 na 100 Europejek zmagają się z tą przypadłością. Rak trzonu macicy wprawdzie najczęściej dotyka kobiety w wieku 50-70 lat, ale 25% chorych znajduje się w wieku reprodukcyjnym i wciąż miesiączkuje.
Rodzaje nowotworu trzonu macicy
Naukowcy stwierdzili występowania dwóch rodzajów raka trzonu macicy. Różnią się one zazwyczaj przyczyną oraz rokowaniami. Są to:
- nowotwór typu I, który występuje u kobiet w wieku menopauzalnym i ma związek z rozrostem endometrium stymulowanym przez estrogeny;
- nowotwór typu II nie wykazuje korelacji ze zmianami hormonalnymi, występuje u pań po 60. roku życia. Jest to rak surowiczy, który wykrywa się rzadziej od typu I, jednak daje on gorsze rokowania i charakteryzuje się wyższą śmiertelnością.
Rak trzonu macicy – czynniki ryzyka
Choć przyczyny raka trzonu macicy nie są do końca jasne dla naukowców, to wyodrębnili oni czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju zmian nowotworowych w obrębie endometrium. Wśród nich wymienia się:
- wiek, ryzyko zachorowania na rak trzonu macicy zwiększa się wraz z wiekiem, choroba ta częściej atakuje panie po 50. roku życia;
- geny, wśród kobiet, których krewne chorowały na raka endometrium, jajnika lub sutka, ryzyko wystąpienia raka trzonu macicy wyraźnie wzrasta. Do rozwoju tej choroby predysponuje też zespół Lyncha i towarzyszący mu rak okrężnicy;
- problemy ginekologiczne, naukowcy dostrzegli korelację między endometriozą, zespołem policystycznych jajników a rakiem trzonu macicy;
- choroby przewlekłe takie jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze i nadwaga;
- brak ciąży;
- czynniki geograficzne, mieszkanki Europy i Ameryki Północnej częściej zmagają się z rakiem trzonu macicy niż mieszkanki innych kontynentów.
Objawy raka macicy
Nowotwór endometrium nie jest cichym zabójcą, zazwyczaj już we wczesnym etapie choroby daje niepokojące symptomy. Jeśli stwierdzisz u siebie krwawienia międzymiesiączkowe, krwawienia z dróg rodnych po menopauzie, krwawienie podczas stosunku i/lub obfite krwiste lub ropno-krwiste upławy, zgłoś się do ginekologa. Zaniepokoić powinny cię też dolegliwości bólowe w obrębie podbrzusza, w odcinku lędźwiowym kręgosłupa oraz dziwne uczucie pełności w miednicy. Szybkie postawienie diagnozy pozwala rozpocząć leczenie we wczesnym etapie choroby, co znacznie zwiększa szansę jej pokonania.
Diagnostyka raka trzonu macicy
Lekarz może zdiagnozować raka trzonu macicy po przeprowadzeniu trzech podstawowych badań:
- przedmiotowego, jest to badanie ginekologiczne, które pozwala stwierdzić obecność guza oraz określić jego wielkość;
- obrazowego, przeprowadza się USG, a w przypadku podejrzenia przerzutów, także RTG klatki piersiowej;
- histopatologicznego, polega ono na pobraniu od pacjentki próbki endometrium i sprawdzeniu, czy występują w niej komórki nowotworowe.
Operacja usunięcia macicy
Gdy diagnostyka przeprowadzona po wystąpieniu objawów raka trzonu macicy wykaże obecność zmian nowotworowych w obrębie endometrium, lekarz kieruje pacjentkę na leczenie. Wybór metody walki z chorobą zależy od kilku czynników, w tym wieku pacjentki, obrazu histopatologicznego oraz stopnia zaawansowania nowotworu w momencie jego rozpoznania. Leczenie raka trzonu macicy może przybrać jedną z kilku form:
- zabieg usunięcia macicy, czyli histerektomia. Jest to operacja, podczas której wycina się pacjentce macicę wraz z przydatkami z obu stron. W niektórych przypadkach lekarz jest też zmuszony usunąć węzły chłonne miednicze oraz okołoaortalne. Gdy rak trzonu macicy jest bardzo zaawansowany, usuwa się całą tkankę nowotworową z jamy brzusznej. Operacja usunięcia macicy może zostać przeprowadzona przy użyciu jednej z trzech technik – otwartą, przezpochwowo lub laparoskopowo;
- histerektomia z wykorzystaniem robota da Vinci – jest to metoda, którą wykorzystuje się w przypadku łagodnych zmian nowotworowych w obrębie endometrium. Zaletą tej techniki jest jej nowoczesność, precyzja i niewielka inwazyjność. Zabieg usunięcia macicy z wykorzystaniem robota da Vinci pozwala usunąć macicę, jajniki i węzły chłonne, zachowując jednocześnie nerwy autonomiczne. Takie rozwiązanie jest możliwe tylko we wczesnych stadiach nowotworu trzonu macicy. To właśnie histerektomia jest operacją, do której najczęściej wykorzystuje się robota da Vinci. Pozwala on sprawnie i precyzyjnie usunąć zmienione nowotworowo tkanki, eliminuje bowiem drganie ręki ludzkiej. W Polsce zabieg ten przeprowadza krakowski Szpital na Klinach;
- radioterapia – czasem w walce z nowotworem trzonu macicy wykorzystuje się wiązki promieniowania radioaktywnego, które mają za zadanie zniszczyć komórki rakowe. Napromieniowaniu poddaje się guza od zewnątrz i wewnątrz, w tym drugim przypadku do jamy macicy wprowadza się pierwiastek promieniotwórczy, który uszkadza tylko komórki rakowe, nie niszcząc przy tych zdrowych tkanek wokół guza;
- chemioterapia – w jej przypadku podaje się dożylnie lek, który ma za zadanie zniszczyć komórki rakowe. Ten rodzaj leczenia daje liczne efekty uboczne, w tym nudności, wypadanie włosów. Ponadto przyczynia się do osłabienia szpiku kostnego i spadku odporności;
- hormonoterapia, w jej przypadku podaje się doustnie lub domięśniowo hormony należące do grupy gestagenów, które hamują wzrost raka trzonu macicy. Pacjentki zazwyczaj dużo lepiej znoszą tę formę leczenia niż chemioterapię, niemniej może ona powodować zakrzepicę żylną oraz spory przyrost masy ciała.
Usunięcie macicy bez jajników
Wiele kobiet, zwłaszcza w młodym wieku, chciałoby usunąć samą macicę. Niestety, zazwyczaj wycina się ją wraz z jajnikami. Ma to ogromny wpływ na życie kobiet w wieku reprodukcyjnym. Choć wszystkie panie po usunięciu macicy nie mogą już zajść w ciążę, to jajniki pełnią więcej funkcji niż samo endometrium. Odpowiadają bowiem za syntezę żeńskich hormonów płciowych, w tym estrogenów, które kontrolują wiele procesów zachodzących w organizmie. Wpływają m.in. na ośrodek termoregulacji, ich niedobór powoduje uderzenia gorąca i zlewne poty. U kobiet w wieku okołomenopauzalnym jest to naturalną koleją rzeczy, natomiast u pań w wieku reprodukcyjnym niedobór estrogenów jest szczególnie uciążliwy w codziennym funkcjonowaniu. Jednak konsultacja ze specjalistą i jego fachowa pomoc pozwalają cieszyć się dobrym samopoczuciem po histerektomii.
