Zniekształcenia poznawcze sprawiają, że na pewne kwestie spoglądamy z niewłaściwej perspektywy. Przypisujemy innym ludziom określone intencje, a niepozornym zdarzeniom większą głębię. We wszystkim, co nas spotyka, doszukujemy się znanych wzorców z przeszłości. Kiedy dostrzegamy pewne analogie, nasz mózg wybiera drogę na skróty i zalewają nas silne emocje. Od tego, jak potrafimy nimi zarządzać, zależy nasza reakcja. Dlaczego mylimy emocje z faktami?
Spis treści:
- Zdarzenia uruchamiające schematy myślowe
- Emocje jako mechanizm ewolucyjny zwiększający szanse na przetrwanie
- Dlaczego emocje mylimy z faktami?
- Jak działają triggery emocjonalne?
- Lęk przed porażką i samospełniająca się przepowiednia
- Jak analizować emocje?
Zdarzenia uruchamiające schematy myślowe
Każdy czasem przeżywa tak silne emocje, że te wręcz go zalewają. Zakładamy, że skoro jakiś człowiek budzi w nas tak silny lęk, to zapewne nasz mózg słusznie nas ostrzega przed zagrożeniem. Zaczynamy spoglądać na niego podejrzliwie i przypisywać mu złe intencje. Podobna sytuacja ma często miejsce w pracy. Dzieje się coś bez znaczenia, ale to uruchamia w nas pewien schemat myślowy i silne emocje. Warto jednak pamiętać, że silne emocje nie zawsze należy utożsamiać z faktami.
Emocje jako mechanizm ewolucyjny zwiększający szanse na przetrwanie
Dlaczego mylimy emocje z faktami? Wynika to poniekąd ze sposobu, w jaki działa ludzki mózg. On nie zawsze ma czas na drobiazgową analizę sytuacji. Dawniej szybkość reakcji decydowała o przetrwaniu. Ten, kto szybko dostrzegał zagrożenie, odczuwał lęk, mógł liczyć na zastrzyk adrenaliny, która sprawiała, że człowiek brał nogi za pas i uciekał przed drapieżnikiem. Dziś tak gwałtowne reakcje rzadko są potrzebne, jednak gadzi mózg wciąż szybko feruje wyroki. Robi to z troski o nasze bezpieczeństwo, ale ten mechanizm generuje liczne zniekształcenia poznawcze. Te mogą utrudniać budowanie szczęśliwych relacji międzyludzkich oraz podejmowanie odważnych decyzji w życiu zawodowym.
Dlaczego emocje mylimy z faktami?
Jak to się dzieje, że mylimy emocje z faktami? Najpierw następuje pewne zdarzenie, które przywołuje określone skojarzenia w naszym mózgu. Wielu wspomnieniom towarzyszą emocje. Gdy jesteśmy z wizytą u rodziny partnera i w ich domu pachnie piernikiem, który piekłyśmy z babcią, z góry przypisujemy im dobre intencje. W sercu pojawia się przyjemna błogość, więc stwierdzamy, że przyszli teściowie to dobrzy ludzie. Istnieje spora szansa, że takimi się okażą. Niestety, nie zawsze emocje przywoływane przez dostrzeganie pewnych analogii są pozytywne.
Jak działają triggery emocjonalne?
Niektóre osoby zakładają, że koleżanka z pracy jest dla nich miła, bo coś kombinuje. Z tego powodu odczuwają silny lęk, który nie pozwala im się skupić na wykonywanych zadaniach. Uważają, że skoro ich mózg podpowiada im, że coś jest nie tak, to ma rację. Zaczynają zachowywać się dość niestandardowo, przez co koleżanka nabiera dystansu, a oni utwierdzają się w przekonaniu, że mieli rację. W rzeczywistości wcale nie musieli trafnie ocenić sytuacji. Często zdarza się, że miłe nastawienie kojarzy nam się z kombinowaniem, bo np. tata zawsze postępował w ten sposób, gdy miał coś na sumieniu.
Lęk przed porażką i samospełniająca się przepowiednia
Czasem duża liczba zadań, która spływa na nasze barki w tym samym czasie, rodzi lęk przed porażką. Jest on tak silny, że paraliżuje i zniechęca do działania. W rezultacie osoba, która go odczuwa, zbyt wolno realizuje poszczególne zadania, na dodatek do jej pracy wkładają się błędy. W rezultacie ponosi porażkę, ale zadziałała tu samospełniająca się przepowiednia.
Jak analizować emocje?
Powyższe sytuacje pokazują, że nie zawsze należy traktować emocje na równi z faktami. Gdy odczuwasz lęk, złość czy zaufanie, zastanów się, czy rzeczywiście masz ku temu podstawy. Spójrz na sprawę trzeźwym okiem. Pozytywne nastawienie koleżanki może wynikać z tego, że miała udany weekend. Duża liczba zadań może przerażać, ale nie wszystkie muszą zostać zrealizowane w tym samym czasie. Kiedy następnym razem zaleją cię silne emocje, zachowaj powściągliwość i zastanów się, na ile pozostają spójne z rzeczywistością.
