Na czym polega badanie PSA prostaty?

Jeśli jesteś mężczyzną po 50. roku życia to bardzo prawdopodobnie, że odczuwasz liczne dolegliwości ze strony układu moczowego. Nie lekceważ objawów i zgłoś się pilnie do lekarza. Specjalista zaleci wykonanie szeregu kontrolnych badań, w tym oznaczenie tzw. markera prostaty (PSA). Dlaczego badania kontrolne się opłacają i dlaczego warto mieć oznaczony poziom stężenia PSA w surowicy krwi? Co kryje się pod tą tajemniczą nazwą?

Krótka historia PSA

Jak podają źródła historyczne, antygen PSA został wykryty w roku 1970 w tkance gruczołu krokowego. W roku 1971 wykazano obecność PSA w nasieniu, a w roku 1979 wyizolowano czystą postać PSA z tkanki prostaty, zaś w roku 1980 wykryto obecność PSA w surowicy krwi i dokonano pomiaru jego stężenia. Jest oznaczany w badaniu laboratoryjnym krwi od 1979 roku. Od połowy lat 80. XX wieku PSA stał się szeroko stosowany w praktyce klinicznej jako marker nowotworowy raka prostaty.

Skąd się bierze PSA?

U zdrowych mężczyzn PSA jest głównie wydzielane do przewodów gruczołowych, skąd przedostaje się do nasienia i tam jego stężenia jest największe, sięgające do 5 000 000 ng/ml, natomiast do krwiobiegu przedostają się jedynie śladowe ilości. Zmienione chorobowo na skutek zmian nowotworowych komórki gruczołu krokowego uwalniają PSA do krwi w znacznie większej ilości.

Do niepokojących objawów należą: osłabienie i przerywanie strumienia oddawania moczu; wydłużenie czasu oddawania moczu; uczucie zalegania, nietrzymanie moczu w pęcherzu wskutek przepełnienia pęcherza; częstomocz; oddawanie moczu w nocy (1-4 i więcej razy), gwałtowne parcie na mocz i niemożność jego powstrzymania (“nietrzymanie moczu z parcia”) bądź też oddawanie małej ilości moczu, wykapywanie.

Dlatego podwyższone stężenie tego antygenu powinno być sygnałem do niepokoju. Niemniej jednak podwyższone stężenie PSA we krwi występuje u 20% zdrowych mężczyzn, natomiast 30% chorych na raka prostaty ma poziom PSA w normie. PSA jest niewątpliwie ważnym markerem do określenia prawidłowej pracy prostaty, ponieważ jego podwyższone stężenie występuje także przy innych chorobach, takich jak łagodny rozrost stercza i stany zapalne stercza, nie tylko przy nowotworze.

Jakie powinno być stężenie PSA?

Prawidłowe stężenie PSA we krwi jest uzależnione od wieku pacjenta i przedstawia się w następujący sposób:

Borys