Klimakterium i menopauza to pojęcia bardzo często stosowane synonimicznie. Większość osób jest przekonana, że klimakterium jest tym samym co menopauza i posługuje się tymi pojęciami zamiennie. Jest to myślenie błędne, gdyż różnice między tymi dwoma stanami są z medycznego punktu widzenia bardzo wyraźne i precyzyjnie określone. Klimakterium – inaczej przekwitanie – jest wieloletnim okresem poprzedzającym oraz zamykającym etap menopauzy, która z kolei jest kluczowym momentem całego procesu klimakterium, jego fazą szczytową. Menopauza jest więc częścią całego procesu zmian, jakim jest klimakterium.
Etap klimakterium związany jest bezpośrednio z wiekiem kobiety i przypada na okres między późną biologiczną dojrzałością, a starością. Rozpoczyna się wraz ze zmniejszeniem produkcji estrogenów w jajnikach. Stopniowe zanikanie czynności jajników to bezpośrednia przyczyna klimakterium. Cały okres klimakterium można podzielić na trzy etapy: premenopauzalny (okres poprzedzający bezpośrednio ostatnią miesiączkę), okołomenopauzalny (czas, w którym występuje ostatnia miesiączka) i postmenopauzalny (czas po upływie 12 miesięcy od ostatniej miesiączki). Łącznie cały etap klimakterium może trwać nawet 10 lat, gdyż zmiany zachodzą w organizmie kobiety już na wiele lat przed etapem samej menopauzy.
Etap menopauzy, to z kolei moment wystąpienia ostatniej miesiączki (menarche-pierwsza miesiączka, menopauza – ostatnia miesiączka). Należy zwrócić uwagę, że za ostatnią miesiączkę uznaje się taką, po której krwawienie nie wystąpiło przez kolejnych 12 miesięcy. Jeśli krwawienie pojawiło się po upływie tego czasu, należy je potraktować jako nieprawidłowość i skonsultować się z lekarzem ginekologiem. Jeśli chodzi o wiek typowy dla menopauzy, to ma na niego wpływ szereg czynników, takich jak genetyka, choroby dziedziczne, klimat w którym żyjemy. W Polsce kobiety zazwyczaj przechodzą etap menopauzy między 45 a 60 rokiem życia.
Objawy klimakterium
Objawy klimakterium w fazie premenopauzalnej są typowe i większość kobiet bez trudu może je zaobserwować w swoim organizmie. Związane są one z wahaniami hormonalnymi i można je podzielić na dolegliwości fizyczne oraz psychiczne.
W okresie tym mogą pojawić się wcześniej niewystępujące plamienia pomiędzy miesiączkami, nieregularność cykli czy zbyt obfite krwawienie. Nasilić mogą się także objawy PMS (premenstrual syndrome) czyli tzw. „zespół napięcia przedmiesiączkowego”, takie jak nadwrażliwość piersi, zwiększenie masy ciała czy zmiany w ogólnym samopoczuciu (rozdrażnienie, płaczliwość). Typowym objawem tego okresu klimakterium są także uderzenia gorąca, które najprawdopodobniej związane są bezpośrednio z zaburzeniami krążenia. Jest to pojawiające się nagle uczucie gorąca, któremu towarzyszyć mogą dodatkowe objawy fizjologiczne w postaci zaczerwienionej twarzy i szyi. Ponadto kobiety w okresie klimakterium skarżyć się mogą na bezsenność, drżenie rąk, bóle głowy, ogólne osłabienie, drętwienie i mrowienie kończyn, przesuszenie skóry. Jeśli chodzi o dolegliwości psychiczne towarzyszące klimakterium to są to stany depresyjne, nerwowość, drażliwość, płaczliwość, lęki, fobie. W późniejszej fazie klimakterium, związanej już z okresem okołomenopauzalnym i z samą menopauzą, kiedy to poziom estrogenu ulega jeszcze większemu obniżeniu, mogą wystąpić takie objawy jak: dolegliwości ze stronu układu moczowego (np. nietrzymanie moczu) czy atrofia (zanik) pochwy. Ten drugi objaw często jest przyczyną pogorszenia się samopoczucia psychicznego, gdyż może mieć on bezpośredni wpływ na życie seksualne kobiety. Uczucie dyskomfortu podczas stosunku czy obniżone libido są dość kłopotliwą i delikatną sferą, dlatego wiele kobiet w tym okresie rezygnuje ze współżycia. W tym czasie mogą też pojawić się dolegliwości ze strony układu sercowo-naczyniowego, osteoporoza czy cukrzyca. Nierzadko w tym czasie mogą być także zmiany mające bezpośredni wpływ na wygląd kobiety, jak zwiększenie masy ciała, przerzedzenie i osłabienie włosów, osłabienie i łamliwość paznokci.
Leczenie menopauzy
Leczenie klimakterium, w tym menopauzy, jest możliwe dzięki szerokim zastosowaniom medycyny, a także przy wykorzystaniu domowych sposobów. Medyczne leczenie klimakterium w jego fazie premenopauzalnej polega na przywróceniu odpowiedniej równowagi hormonalnej i oparte jest przede wszystkim o HTZ (hormonalna terapia zas
tępcza), podczas której, za pomocą hormonów syntetycznych, równoważy się poziom hormonów w organizmie. W przypadku, kiedy z jakiś przyczyn kobieta nie może poddać się HTZ, możliwe jest zastosowanie terapii fitoestrogonami, czyli hormonami roślinnymi, których budowa zbliżona jest do budowy kobiecych hormonów. Należy jednak pamiętać, że hormony te mają dużo słabsze działanie niż te podawane podczas HTZ, dlatego sprawdzają się wówczas najlepiej, gdy objawy klimakterium czy samej menopauzy nie są bardzo nasilone.
Jeśli chodzi o domowe metody łagodzenia skutków klimakterium i menopauzy to do najczęściej zalecanych należą odstawienie alkoholu i papierosów. Badania potwierdzają, że palenie papierosów przyspiesza okres menopauzy, dlatego o rzuceniu palenia warto pomyśleć już zdecydowanie wcześniej. Bardzo ważna jest także odpowiednia dieta, obfitująca w witaminy oraz bogata w pokarm, którego składnikiem są fitoestrogeny (soja, soczewica, nasiona słonecznika, olej lniany, czosnek, cebula, wiśnie, rabarbar, żyto, pszenica). Aby poradzić sobie z dolegliwościami natury psychicznej, złym nastrojem czy drażliwością warto też dużo się ruszać. Ćwiczenia fizyczne, ruch na świeżym powietrzu mają zbawienny wpływ nie tylko na nasze zdrowie fizyczne, ale i na psychikę.
Natalia Łukaszewska
