Dorosły człowiek przesypia około jedną trzecią swojego życia. Podczas snu przestajemy reagować na bodźce z otoczenia, a nasze ciało relaksuje się i odpoczywa. Z kolei w mózgu utrwalają się ślady pamięciowe, a cały organizm szybciej się regeneruje. Nic dziwnego, że zaburzenia snu są poważnym problemem, który wpływa na całe nasze życie. Gdy jesteśmy niewyspani, spada nasza zdolność koncentracji i sprawność intelektualna. Pojawia się rozdrażnienie, nasze ruchy są powolniejsze, a silna wola słabnie – łatwiej sięgnąć nam po ciastko czy gazowany napój. Porządny sen jest więc niezbędny, abyśmy mogli efektywnie pracować i pozostawać w dobrym nastroju. Co powoduje zaburzenia snu?
Zaburzenia snu dotyczą zarówno jego długości, jak i jego jakości. Podczas zasypiania i budzenia się, a także w trakcie snu, mogą występować niepożądane zachowania. Wpływają one na nasz odpoczynek i funkcjonowanie w czasie czuwania. Najczęściej występującą dolegliwością jest bezsenność, która dotyka w różnym stopniu nawet połowę dorosłych osób. Najbardziej szkodliwe są długotrwałe zaburzenia snu, które odbijają się negatywnie na naszym zdrowiu.
Klasyfikacja zaburzeń snu
Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych opracowanej przez WHO, zaburzenia snu mogą stanowić odrębną jednostkę chorobową bądź towarzyszyć innym problemom zdrowotnym. Wyróżnia ona dwa rodzaje dolegliwości związanych ze snem: zaburzenia organiczne i nieorganiczne. Te pierwsze są objawem innej choroby psychicznej bądź fizycznej. Zaburzenia nieorganiczne są odrębnymi schorzeniami, wywoływanymi przez problemy emocjonalne. Dolegliwości organiczne są nazywane przez amerykańską Międzynarodową Klasyfikację Zaburzeń Snu zaburzeniami wtórnymi. Dodatkowo definicja ta rozszerzona jest o problemy pojawiające się po zażywaniu środków chemicznych. W klasyfikacji tej mowa jest także o zaburzeniach pierwotnych, które dzielone są na parasomnie i dyssomnie. Parasomnie to grupa dolegliwości związanych z występowaniem nieprawidłowego zachowania w trakcie snu lub przy wybudzaniu się. Dyssomnie za to określają zaburzenia charakteryzujące się niewłaściwą ilością, jakością i czasem trwania snu. Zalicza się do nich bezsenność czy nadmierna senność.
Co powoduje zaburzenia snu?
Wtórne zaburzenia snu są objawem innych chorób psychicznych lub somatycznych. Mogą być spowodowane chorobami ogólnoustrojowymi, zażywaniem leków lub używek, zaburzeniami hormonalnymi i metabolicznymi czy nawet depresją. Dopiero odpowiednie badania pozwolą na stwierdzenie, czy nasze kłopoty ze snem to wynik innego schorzenia, czy mają charakter pierwotny. Niekiedy zaburzenia snu są wrodzone. Gdy od dzieciństwa mamy płytki i krótki sen, z wiekiem i przez nieprzestrzeganie higieny snu problemy tylko się pogłębiają. Także nasz stan psychiczny wpływa na rozwój kłopotów z wysypianiem się. Przeżyta trauma i długotrwały stres mogą sprawić, że pojawią się zaburzenia snu, które utrwalają się i przechodzą w postać przewlekłą. Ostatnim czynnikiem, który ma znaczenie dla jakości snu, jest tryb życia. Chodzenie późno spać, mało ruchu w ciągu dnia i jedzenie późno kolacji może negatywnie wpłynąć na nasz nocny odpoczynek.
Najczęściej występująca zaburzenia snu
Wśród osób cierpiących na problemy ze snem, największa część skarży się na bezsenność. Polega ona na kłopotach z zaśnięciem i częstym wybudzaniu się. Jeśli utrzymuje się przez więcej niż 3 noce w ciągu tygodnia, mamy do czynienia z faktyczną dolegliwością, a nie przejściowym problemem. O jej postaci przewlekłej mówimy, gdy trwa dłużej niż miesiąc. Odmienne objawy daje hipersomnia, czyli nadmierna senność. Chory przesypia więcej niż 9 godzin i wciąż jest zmęczony. Obydwa te zaburzenia mogą świadczyć o depresji lub nadużywaniu alkoholu. Wśród dolegliwości związanych ze snem wyróżniamy także należące do parasomnii lunatyzm, lęki nocne oraz koszmary senne. Lunatyzm może być nawet niebezpieczny dla zdrowia. Cierpiący na niego człowiek chodzi i wykonuje różne czynności w trakcie snu bez udziału świadomości.
Leczenie zaburzeń snu
Podstawą leczenia zaburzeń snu powinna być właściwa diagnoza. W pierwszej kolejności musimy wykluczyć więc choroby somatyczne oraz sprawdzić, czy nie cierpimy na żadne zaburzenia psychiczne. Jeśli badania w tym zakresie nic nie wykażą, skierujmy się do neurologa lub specjalistycznego ośrodka medycyny snu, gdzie zostanie przeprowadzona kompleksowa diagnostyka. Polega ona na badaniu czynności bioelektrycznej mózgu, napięcia mięśni oraz poziomu naszej aktywności w dzień i w nocy. Wtórne zaburzenia snu powinny minąć wraz z leczeniem ich pierwotnej przyczyny. Jeżeli jednak nasze problemy z odpoczynkiem występują niezależnie od innych schorzeń, lekarz z ośrodka medycyny snu może zapisać nam środki nasenne oraz wysłać na terapię poznawczo-behawioralną. Dobry sen jest niezbędny, byśmy mogli właściwie funkcjonować, dlatego warto skierować się do specjalisty i podjąć odpowiednie leczenie.
Karolina Solga
