Osteomalacja to metaboliczna choroba kości, której przyczyną jest niedostateczne uwapnienie tkanki kostnej. Inne nazwy tej choroby to rozmiękanie kości lub krzywica dorosłych. Sole wapnia niedostatecznie odkładają się w kościach, co prowadzi do ich osłabienia. Stają się mało wytrzymałe, nieodporne na obciążenia, a w konsekwencji ulegają deformacjom. Osteomalacja jest związana z niedoborem witaminy D, fosforu i wapnia, który wynika ze złej diety i zbyt małej ekspozycji na słońce. Może towarzyszyć też innym chorobom, takim jak marskość wątroby czy niewydolność nerek. Schorzenie to może mieć poważne konsekwencje. Czym jest osteomalacja?
Osteomalacja jest schorzeniem występującym u dorosłych osób, podczas którego dochodzi do deformacji kości. Choroba ta może doprowadzić nawet do ciężkiego kalectwa. Jej objawy mogą przypominać inne schorzenia związane z układem kostnym, takie jak osteoporoza. Osteomalacja najczęściej występuje u osób starszych, ale może dotyczyć nawet dwudziestolatków. Jakie są objawy osteomalacji i jak można jej zapobiec?
Czym jest osteomalacja? Przyczyny choroby
Osteomalacja charakteryzuje się niedostateczną mineralizacją części gąbczastej i zbitej kości. Są one ubogie w wapń i fosfor, co prowadzi do utraty ich sztywności, uginania się i deformacji. Przyczyny osteomalacji to między innymi zbyt mała ilość fosforu i wapnia w diecie lub zaburzenia ich wchłaniania w jelitach. Głównym czynnikiem powodującym schorzenie jest jednak niedobór aktywnych metabolitów witaminy D. Wynika on z niewłaściwego sposobu żywienia i zbyt małej ekspozycji na światło słoneczne. Także marskość wątroby i niewydolność nerek przyczyniają się do upośledzonego wytwarzania aktywnej witaminy D oraz utraty fosforanów, dlatego tym schorzeniom często towarzyszy osteomalacja. Schorzeniu sprzyja też przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych. Postać metaboliczna osteomalacji związana jest za to z nieprawidłowym przekształcaniem witaminy D.
Osteomalacja – objawy
Przebieg osteomalacji dzieli się na dwie fazy: początkową i zaawansowaną. Pierwszymi objawami choroby są rozlane bóle kostne. Pojawia się też osłabienie, męczliwość mięśni, problemy ze wstawaniem i poruszaniem się. Choremu trudność sprawia chodzenie po schodach i wszelka aktywność fizyczna. Przy chodzeniu charakterystycznie kołysze się też z jednego boku na drugi. Jego kości są też wrażliwe na ucisk. Faza zaawansowana osteomalacji objawia się odkształceniami kości i występowaniem samoistnych złamań. Kręgosłup chorej osoby wygina się ku tyłowi, a nogi stają się szpotawe, czyli beczkowate. Dodatkowo kości są podatne na urazy i mało wytrzymałe, może dojść też do deformacji miednicy. Nieleczona osteomalacja grozi nawet ciężkim kalectwem.
Diagnostyka osteomalacji
W rozpoznaniu osteomalacji lekarzowi pomaga głównie szczegółowy wywiad przeprowadzony z pacjentem. Specjalista wypytuje w szczególności o tryb życia, dietę oraz przebyte choroby, które standardowo towarzyszą osteomalacji. Wykonuje się także badania laboratoryjne i radiologiczne, a niekiedy biopsję kości i densytometrię, czyli obrazowanie gęstości kości. We krwi zauważyć można zmniejszone stężenie wapnia i fosforanów, niedobór witaminy D oraz dużą aktywność fosfatazy zasadowej.
Osteomalacja – leczenie
W pierwszej kolejności leczenie osteomalacji polega na uzupełnieniu niedoborów fosforanów, wapnia i witaminy D. Niekiedy deficyt tej witaminy jest związany z upośledzeniem jej wchłaniania z przewodu pokarmowego. Wtedy należy podać ją w formie domięśniowych zastrzyków. Istotne jest także, aby chory nie unikał światła słonecznego, które stymuluje biosyntezę witaminy D w skórze. Pomocne w tym przypadku może być także naświetlanie promieniami UV. Jeżeli osteomalacja wiąże się z marskością wątroby czy niewydolnością nerek, konieczne jest jednoczesne leczenie także tych schorzeń. Chory musi chronić się przed upadkami, złamaniami i urazami, które mogą prowadzić do deformacji kości. Przy bardzo zaawansowanym zniekształceniom zalecana jest osteotomia, czyli zabieg chirurgiczny polegający na przecięciu kości i nadaniu im właściwego kształtu. W fazie początkowej osteomalacja nie jest trudna do wyleczenia. Niestety, zaawansowane zmiany i deformacje mogą już utrudnić skuteczną terapię. Dlatego ważne jest, aby w przypadku stwierdzenia u siebie objawów osteomalacji, zgłosić się możliwie najszybciej do lekarza.
Karolina Solga
