Osteopenia uważana jest za wczesne stadium osteoporozy. To schorzenie prowadzi do zmniejszenia gęstości mineralnej kości, choć następuje w nich właściwa mineralizacja. Często jest wynikiem zbyt małej ilości wapnia i fosforu w diecie. Może być także następstwem niedoboru witaminy D, na który cierpią osoby unikające przebywania na zewnątrz w słoneczne dni. Osteopenia dotyka również dojrzałe osoby, w tym panie w wieku okołomenopauzalnym. Co każda kobieta powinna o niej wiedzieć?
U osób z osteopenią nie zawsze rozwija się osteoporoza. Nie możemy jednak jej lekceważyć. Choroba najczęściej rozwija się u starszych osób. Dzieje się tak ze względu na naturalny proces ubytku masy kostnej wraz z wiekiem. Dodatkowo u kobiet po menopauzie następuje obniżenie poziomu żeńskich hormonów płciowych. Estrogeny odpowiedzialne są za regulowanie gospodarki wapniowej. Ich brak prowadzi u pań do chorób układu kostnego. Osteopenia objawia się bólami kości, a nawet ich złamaniami. Jak jej zapobiegać?
Osteopenia – przyczyny
Osteopenia najczęściej dotyka osoby dojrzałe. Częściej rozwija się u kobiet, szczególnie u pań w okresie przekwitania. W tym czasie u kobiet spada produkcja estrogenów w jajnikach. Pojawiają się przykre objawy menopauzy, a także następuje rozregulowanie gospodarki wapniowej i zaburzenie metabolizmu kostnego. W efekcie procesy niszczenia kości, czyli osteoliza, nasilają się i przeważają nad ich tworzeniem. Osteopenia to typowe schorzenie bardzo szczupłych pań, a także osób zawodowo uprawiających sport. Restrykcyjna dieta prowadzi do spadku masy ciała, co sprzyja obniżeniu poziomu estrogenów. Dodatkowo przyczyną tego schorzenia może być niezdrowy tryb życia. Wpływ na nie ma celiakia, złe odżywianie, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu oraz długotrwałe stosowanie glikokortykosteroidów.
U kogo rozwija się osteopenia?
Choć osteopenia dotyczy najczęściej osób starszych i pań w okresie klimakterium, nierzadko rozwija się także u dzieci i młodzieży. Ostateczna masa kostna zależy od czynników wewnątrzpochodnych, wynikających z płci czy odziedziczonych genów, oraz czynników zewnątrzpochodnych. Do nich zaliczamy przyjmowanie leków, przewlekłe choroby, dietę, aktywność fizyczną czy stan odżywienia organizmu. Nasz organizm osiąga maksymalną masę kostną do 30. roku życia. Po tym czasie występuje u nas stała resorpcja kości. U kobiet dochodzi do utraty nawet 50% masy kości gąbczastej i 30% zbitej! Osteopenia może rozwinąć się u każdego, niezależnie od wieku. Sprzyjają jej schorzenia trwające dłużej niż 6 tygodni, unieruchomienie i farmakoterapia. Dla kośćca niekorzystne jest długotrwałe przyjmowanie leków moczopędnych, przeciwpadaczkowych, glikokortykosteroidów czy heparyny.
Objawy osteopenii
Osteopenia zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Czasami daje o sobie znać niecharakterystycznymi symptomami, takimi jak bóle kości czy okolic kręgosłupa. Pojawia się także męczliwość mięśni. Dolegliwości te łatwo jednak zlekceważyć, tłumacząc je zmęczeniem albo przeziębieniem. Zazwyczaj dowiadujemy się o chorobie dopiero wtedy, gdy jest ona bardzo zaawansowana. Dochodzi wtedy do złamań kości nawet przy niegroźnych upadkach czy urazach. Aby zapobiec rozwojowi choroby, warto wykonywać badanie gęstości kości, czyli densytometrię. Zdrowa kość ma prawidłową gęstość większą niż 833mg/cm2. U osób z osteopenią waha się ona między tą wartością a minimum – 648 mg/cm2. Gęstość kości poniżej dolnego progu świadczy już o osteoporozie.
Osteopenia – leczenie
Leczenie osteopenii polega zazwyczaj na zmianie trybu życia. Ważne jest zapewnienie właściwej podaży wapnia i fosforu w diecie. Wchłanianie wapnia w organizmie zależy od obecności witaminy D3 oraz białka. Aminokwasy je tworzące biorą udział w transporcie tego minerału przez ścianę jelita. Farmakoterapia polega na podawaniu pacjentowi suplementów z wapniem, witaminami D i C, cynkiem oraz magnezem. Często stosuje się również silniejsze środki, takie jak kalcytonina i bifosforany, które hamują resorpcję kości. U kobiet przydatna jest hormonalna terapia zastępcza, która polega na uzupełnianiu niedoborów estrogenów. Niskie dawki tych hormonów u przekwitających pań zapobiegają osteopenii i osteoporozie. Leczenie wspomagane jest przez odpowiednie ćwiczenia ogólnoustrojowe i w wodzie, masaże oraz buty i kołnierze ortopedyczne.
Profilaktyka – jak zapobiec osteopenii?
Osteopenia jest schorzeniem, któremu możemy zapobiec poprzez zdrowy tryb życia i racjonalne żywienie. Warto stosować prawidłową dietę, która zapewnia nam odpowiednią ilość wapnia, witaminy D, białka i fosforu. Bardzo istotna jest aktywność fizyczna, która zapobiega urazom i złamaniom. Szczególnie, jeżeli ruszamy się systematycznie na świeżym powietrzu, zapewniamy naszemu organizmowi odpowiednią dawkę promieniowania słonecznego. Pod jego wpływem w naszym ciele wytwarzana jest witamina D3, niezbędna do wchłaniania wapnia w jelitach. Osoby zagrożone osteopenią powinny także regularnie wykonywać badania gęstości mineralnej kości. Panie w wieku menopauzalnym wspomogą swój układ kostny za pomocą hormonalnej terapii zastępczej lub zażywania fitoestrogenów. Działania te pozwolą nam cieszyć się zdrowiem przez długie lata.
Karolina Solga
