Depresja często traktowana jest pobłażliwie. Określenia tego używamy w odniesieniu do złego samopoczucia, przygnębienia czy obniżonego nastroju. Mówimy o depresji, gdy smutno nam, że ominął nas awans w pracy czy pokłóciłyśmy się z koleżanką. Zapominamy, że zaburzenia depresyjne są groźnym problemem zdrowotnym, który nie mija z czasem. Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja uznawana jest za czwarte najpoważniejsze schorzenie na świecie. Nieleczona nie tylko uniemożliwia choremu normalne funkcjonowanie, ale także zagraża jego życiu. Objawy depresji mogą być subtelne, ale wystarczy odrobina uważności, by je dostrzec. Jak rozpoznać tę poważną chorobę?
Objawy depresji są bardzo różnorodne. Zależą nie tylko od pierwotnej przyczyny zaburzenia, ale także od osobowości chorego, jego stylu życia czy wcześniejszych doświadczeń. Odróżnienie depresji od zwykłego smutku czasem okazuje się trudne. Jednak jest szereg symptomów, które pozwalają rozpoznać tę chorobę. Warto wiedzieć, że mogą być one zarówno psychiczne, jak i somatyczne.
Depresja – na czym polega?
Depresja to niejednorodna jednostka chorobowa, której występowanie warunkowane może być przez wiele czynników. Także objawy tego schorzenia mogą być bardzo zróżnicowane, co utrudnia jego rozpoznanie. Dla wszelkich zaburzeń depresyjnych charakterystyczne są jednak zaburzenia nastroju. Chory zaczyna inaczej się zachowywać, może stronić od znajomych i bliskich oraz utracić dawną radość życia. Depresję można podzielić na różne typy chorobowe. Epizodyczna trwa krócej niż dwa lata. Jeżeli objawy choroby utrzymują się dłużej, mówimy o jej formie przewlekłej. Niektóre zaburzenia depresyjne są nawracające, jednak pomiędzy nimi nie ma objawów wzmożonego nastroju. Wyróżnia się także depresję endogenną, związaną z uwarunkowaniami biologicznymi, oraz egzogenną, poprzedzoną traumatycznym wydarzeniem. Często lekceważonym typem zaburzenia jest depresja sezonowa, która pojawia się u pacjentów w okresie jesienno-zimowym.
Osiowe objawy depresji
Symptomy depresji są silnie zróżnicowane. Niekiedy u chorego dominuje jedna dolegliwość, czasem przebieg choroby jest zmienny i niestabilny. Wyróżniono jednak osiowe objawy depresji, czyli takie, które są charakterystyczne dla tego schorzenia. Najważniejsze jest obniżenie nastroju, które można określić jako głęboki smutek. Trwa ono wiele tygodni. Samopoczucie chorego nie ulega poprawie nawet w wyniku aktywności, które przedtem sprawiały mu przyjemność. Taki stan nazywamy ahedonią. Pacjent przestaje przejmować się rzeczami, które wcześniej były dla niego ważne. Traci swoje pasje, zainteresowania i wydaje się obojętny i zdystansowany. Co ciekawe, zobojętnienie emocjonalne dotyczy nie tylko radości, ale także i negatywnych odczuć. Chory wydaje się niezdolny do śmiechu czy radości, jednak nie wyraża też żalu i smutku. Ostatnim objawem osiowym jest uczucie wyczerpania, które w skrajnych przypadkach sprawia, że pacjent przestaje wstawać z łóżka.
Depresja – jakie są jej symptomy niespecyficzne?
Oprócz charakterystycznych dla depresji objawów osiowych, w przebiegu choroby wystąpić może także szereg symptomów niespecyficznych. U chorego pojawia się myślenie depresjne, które objawia się spowolnieniem i utratą koncentracji. Pacjent często ma niską samoocenę. Uważa siebie za bezwartościową osobę, winną wszystkim złym sytuacjom, które mu się przydarzyły. Odczuwa silny lęk i niepokój. Niekiedy ma przeświadczenie, że jest potępiony i zasługuje na karę. Ten negatywny obraz siebie i świata prowadzi do myśli samobójczych. Pacjent jest przekonany, że życie nie ma sensu, a jego istnienie jest jedynie balastem dla jego najbliższych. Warto wiedzieć, że w takiej sytuacji chory często mówi o swoich problemach. Może nawet żartować na temat samobójstwa i swojej śmierci. Takie zachowanie powinno być dla nas sygnałem ostrzegawczym, którego nie możemy zlekceważyć.
Czy depresja dotyczy tylko psychiki?
Choć depresja kwalifikowana jest jako zaburzenie psychiczne, jej objawy nie dotyczą jedynie psychiki. Wiele chorych cierpi na realne, somatyczne dolegliwości. Charakterystyczne dla zaburzeń depresji są problemy ze snem. Pacjent budzi się często nad ranem i nie może ponownie zasnąć. Wybudzaniu nierzadko towarzyszy lęk i niepokój o przyszłość. Rzadziej zdarza się u chorego nadmierna senność, która nie może być zniwelowana nocnym wypoczynkiem. Może także stracić apetyt oraz mieć wyraźnie obniżony popęd seksualny. W przebiegu depresji pojawiają się także bóle brzucha, mięśni i głowy, wymioty, biegunki, zaparcia czy nudności. Chory zazwyczaj skarży się na pogorszoną kondycję i przemęczenie. Często swoje objawy przypisuje jakiejś nieokreślonej, poważnej chorobie.
Podejrzenie depresji – i co dalej?
Jeżeli rozpoznamy u siebie lub kogoś bliskiego objawy depresji, nie zwlekajmy. Choroba ta nie minie z czasem, a jej symptomy mogą się nasilać. Jeśli utrzymują się one dłużej niż 2-4 tygodnie, konieczna będzie wizyta u lekarza. W tym celu należy zgłosić się do poradni zdrowia psychicznego lub bezpośrednio do psychiatry. Początkowe rozpoznanie lub podejrzenie depresji może ustalić także lekarz pierwszego kontaktu czy internista. Po przeprowadzeniu wywiadu z chorym oraz jego bliskimi specjalista ustali, jakie leczenie jest niezbędne. W terapii depresji stosuje się leki przeciwdepresyjne, które dobierane są do objawów pacjenta. Farmakoterapia jest bardzo skuteczna, jednak jej pozytywny efekt pojawia się dopiero po 2-4 tygodniach. Jednocześnie lekarz może skierować chorego na psychoterapię, która ma na celu nauczenie go radzenia sobie z problemami i stresem.
Karolina Solga
