Rak piersi stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zgonów kobiet w Polsce. Szacuje się, że każdego roku na nowotwór sutka zapada 17 tysięcy Polek. Choć w innych krajach wysoko rozwiniętych zachorowalność utrzymuje się na podobnym poziomie, to jednak śmiertelność jest dużo niższa. W Polsce zawodzi profilaktyka oraz system opieki medycznej. Kobiety często nie wiedzą, jak przeprowadzić samobadanie piersi i niechętnie poddają się bezpłatnej mammografii. Guzki w piersiach bardzo często wykrywa się wówczas, gdy są one stosunkowo duże, a choroba dość mocno zaawansowana. Leczenie onkologiczne wbrew zapewnieniom kolejnych ministrów zdrowia jest procedurą, na którą trzeba czekać w kolejkach. Ponadto Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje tylko niektóre terapie, zazwyczaj te przestarzałe i przynoszące skutki uboczne kosztem nowoczesnych i mało inwazyjnych rozwiązań. Jak chronić się przed rakiem piersi?
Zmutowane geny BRCA1 i BRCA2 przyczyną raka piersi
Przede wszystkim warto sprawdzić, czy należysz do grupy podwyższonego ryzyka. Mutacja genu BRCA1 i BRCA2 zwiększa ryzyko nowotworu sutka. Badanie genetyczne szczególnie powinny przeprowadzić kobiety, w których rodzinach występował rak piersi. Panie, których matki i ciotki chorowały na nowotwór sutka, mogą skorzystać z bezpłatnych testów na obecność zmutowanych genów BRCA1 i BRCA2. Pozostałe muszą za badanie zapłacić z własnej kieszeni, niemniej warto je przeprowadzić dla własnego dobra. Testy genetyczne są całkowicie bezbolesne i polegają na pobraniu niewielkiej próbki krwi, z której izoluje się DNA pacjentki. Kobiety ze zmutowanym genem BRCA1 i BRCA2 mogą, ale nie muszą zachorować na raka piersi. Istnieje bowiem szereg czynników pobudzających i wyciszających wadliwe geny. Niemniej w przypadku mutacji BRCA1 i BRCA2 ryzyko jest dość duże, dlatego też niektóre zamożne kobiety decydują się na profilaktyczną mastektomię połączoną z zabiegiem rekonstrukcji piersi. Tak postąpiła m.in. popularna, hollywoodzka aktorka, Angelina Jolie. Jej wyznanie zmobilizowało miliony kobiet na całym świecie do większej troski o zdrowie. Niestety, w Polsce Narodowy Fundusz Zdrowia nie refunduje profilaktycznej mastektomii nawet u pań obciążonych genetycznie.
Antykoncepcja hormonalna a nowotwór sutka
Jeśli nawet przypadki raka piersi w twojej rodzinie nie miały podłoża genetycznego, powinnaś zrezygnować z antykoncepcji hormonalnej i hormonalnej terapii zastępczej. Z pewnością znajdziesz inne, skuteczne metody zapobiegania w ciąży, które nie są tak inwazyjne dla organizmu jak przyjmowanie pigułek. W przypadku stwierdzenia w wywiadzie lekarskim przypadków nowotworów sutka w rodzinie, lekarz nie powinien przepisywać pacjentce zarówno tabletek antykoncepcyjnych, jak i plastrów czy zastrzyków hormonalnych. W takiej sytuacji do obowiązków ginekologa należy zaznajomienie pacjentek z innymi metodami zapobiegania ciąży. Umiejętne korzystanie z prezerwatyw, żeli i pianek antykoncepcyjnych może okazać się pomocne w kontrolowaniu własnej płodności.
Comiesięczne samobadanie piersi
Niezależnie, czy rak piersi jest chorobą, która występowała w twojej rodzinie czy nigdy nie została stwierdzona u żadnej z twoich krewnych, powinnaś co miesiąc wykonywać samobadanie piersi. Jeśli podczas badania stwierdzisz pod palcami obecność jakichś grudek lub zmieni się kształt i zabarwienie brodawek piersiowych, o swoich spostrzeżeniach powinnaś niezwłocznie powiadomić ginekologa. Lekarz przeprowadzi USG piersi i/lub mammografię, dzięki czemu określi prawdopodobną przyczynę dolegliwości. Aby jednak mieć pewność, że guzek wyglądający na zwykłą torbiel nie jest rakiem, konieczne jest przeprowadzenie biopsji cienkoigłowej. Samo pobranie próbki jest procedurą mało inwazyjną, aczkolwiek mało przyjemną i budzącą postrach. Warto jednak przełamać wewnętrze opory, ponieważ zdrowie jest najważniejsze.
Mammografia czy USG piersi?
Warto też poprosić ginekologa o określenie, jak często przy swoim stanie zdrowia i wieku powinnaś wykonywać badania profilaktyczne. U młodszych kobiet oraz pań o niewielkich piersiach lepiej sprawdzi się USG piersi. Przy większej tkance tłuszczowej i kobiet po 40. roku życia zaleca się wykonywanie mammografii. To ostatnie badanie jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, można je wykonać bezpłatnie co 2 lata. Jeśli jednak znajdujesz się w grupie podwyższonego ryzyka – przypadki raka piersi w rodzinie, zmutowany gen BRCA1 lub BRCA2, powinnaś znajdować się pod stałą opieką lekarza i częściej wykonywać badania piersi.
W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się panie w okresie okołomenopauzalnym oraz panie po przekwitaniu, ponieważ obserwuje się u nich zaburzenia gospodarki hormonalnej, które mogą prowadzić do powstania niepokojących zmian w obrębie piersi.
Jak chronić się przed rakiem piersi?
Samobadanie piersi i regularne USG sutka to podstawa, niemniej niezwykle istotne są także inne czynniki, których w żadnych wypadku nie należy lekceważyć. Zauważono, że kobiety, które nadużywają alkoholu, częściej zmagają się z nowotworem sutka niż abstynentki. Warto o tym pamiętać i wznosić toasty jedynie okazjonalnie. Ryzyko raka piersi wzrasta też wówczas, gdy nosimy źle dopasowane staniki, które uciskają nasze sutki, wrzynają się w biust lub utrudniają przepływ limfy. Ta ostatnia zawiera nierzadko toksyny, które muszą zostać jak najszybciej zneutralizowane i usunięte z organizmu. Jeśli stanik blokuje jej odpływ, gromadzą się w piersiach i mogą prowadzić do nowotworzenia komórek. Nie wiesz, jak dobrać odpowiedni biustonosz? W znalezieniu odpowiedniego rozmiaru i fasonu pomoże ci doświadczona brafitterka. Pamiętaj, że dobrze dobrany stanik to nie tylko inwestycja w lepsze samopoczucie, ale przede wszystkim w twoje zdrowie. Dlatego też nie powinnaś na nim oszczędzać. Może za biustonosz zapłacisz 150 zł, ale przetrwa on kilka lat i nie odkształci się po kilku dniach noszenia.
Profilaktyka raka piersi – uważaj na to, co jesz!
Ryzyko nowotworu sutka wzrasta także u kobiet narażonych na kontakt z toksynami – laborantek, pań pracujących przy elektrośmieciach oraz żyjących w zanieczyszczonych miastach. Smog i obecny w nim benzopiren o właściwościach kancerogennych mogą doprowadzić do powstania niepokojących zmian w piersiach. Ważne jest też spożywanie niezainfekowanej żywności. Jeśli widzisz, że pomarańcza jest lekko nadgnita, wyrzuć ją. Nie wystarczy bowiem odciąć zainfekowanej części, ponieważ w całym owocu zdołały już rozprzestrzenić się rakotwórcze mikotoksyny. Unikaj tłuszczów trans obecnych w fast foodach i wysoko przetworzonej żywności. Jedz mniej mięsa, a produkty odzwierzęce kupuj tylko od sprawdzonych dostawców mogących pochwalić się certyfikatem ekologicznego rolnictwa. Kurczaki z hipermarketów bardzo często zawierają pozostałości po estrogenach, którymi są faszerowane, aby szybciej rosły. To samo dotyczy jaj. Z kolei mleko krów bardzo często zawiera pozostałości po antybiotykach dodawanych do paszy. Zarówno estrogeny, jak i antybiotyki wykorzystywane w hodowli zwierząt wywierają niekorzystny wpływ na naszą gospodarkę hormonalną. Wodę z plastikowych butelek, zastąp kranówką lub wodą w szklanej butelce, ponieważ z tworzyw sztucznych bardzo często uwalniają się syntetyczne związki, które swoją budową są zbliżone do estrogenów i tym samym mogą zwiększać ryzyko raka piersi.
Korzystnie na piersi wpływają świeżo wyciskane soki z grejpfruta, granata i jabłek. Warto też wzbogacić swoją dietę o kiszoną kapustę i kiszone ogórki. Im więcej świeżych owoców i warzyw ląduje na twoim talerzu, tym lepiej dla twojego zdrowia. Aby uniknąć chorób nowotworowych, należy też ograniczyć podaż cukru w diecie. Zapewne nieraz zastanawiałaś się, dlaczego osoby, które przeżyły powstanie warszawskie i wojnę, dożywają sędziwego wieku. W ich przypadku receptą długowieczności jest niskokaloryczna dieta. W związku z tym nie należy się przejadać, lecz zadbać o to, aby spożywane dania dostarczały wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
Irmina Cieślik
