Klauzula sumienia to temat, który pomimo upływu czasu nie przestaje elektryzować opinii publicznej. Lekarze bardzo często powołują się na nią, odmawiając pacjentce wykonania zagwarantowanej przez NFZ usługi. Z jednej strony ginekolog i jego klauzula sumienia utrudniają korzystanie z usług publicznej służby zdrowia, z drugiej mają chronić go przed podejmowaniem decyzji sprzecznych z wyznawanymi przez niego wartościami. Czy lekarz może odmówić nam wypisania recepty?
Tabletki antykoncepcyjne a klauzula sumienia
Ginekolog to dość specyficzny zawód, wymaga ogromnej wiedzy, wrażliwości i empatii. Lekarz tej specjalności musi kontrolować stan zdrowia kobiet, dobrze odczytywać niepokojące objawy, wskazywać skuteczne metody zapobiegania ciąży i pomagać w prowadzeniu ciąży. Choć Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje zarówno poradnictwo z zakresu antykoncepcji, jak i cytologię, to coraz trudniej przychodzi pacjentkom wyegzekwowanie swoich praw. Ginekolog może bowiem odmówić wypisania recepty na tabletki antykoncepcyjne, jeśli uzna, że jest to sprzeczne z jego sumieniem. Klauzula sumienia obowiązuje go bowiem nie tylko w przypadku legalnej aborcji, ale też leczenia kobiet i poradnictwa z zakresu metod zapobiegania ciąży.
Aborcja jest w Polsce legalna tylko w trzech przypadkach.
- Gdy ciąża pochodzi z przestępstwa
- Gdy zagraża zdrowiu i życiu matki
- Gdy u rozwijającego się płodu stwierdzono ciężkie i nieodwracalne uszkodzenia
Legalna aborcja – dlaczego tak trudno ją przeprowadzić?
O ile można jeszcze zrozumieć sytuację, w której ginekolog odmawia wykonania legalnej aborcji w 2. i 3. przypadku, kierując pacjentkę do innego specjalisty, o tyle zasłanianie się klauzulą sumienia w 1. przypadku i niechęć do wypisywania tabletek antykoncepcyjnych, wydają się co najmniej kuriozalne. Ginekolog i jego klauzula sumienia stają się kłopotliwym połączeniem zwłaszcza w placówkach mających podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia. NFZ de facto płaci za pakiet usług, z których wykonywana jest tylko część. W najgorszej sytuacji znajdują się kobiety mieszkające w małych miejscowościach, gdzie przyjmuje tylko jeden ginekolog. Nie każda ma czas i środki, aby udać się do prywatnego gabinetu w mieście wojewódzkim.
Ginekolog a klauzula sumienia – jak zapewnić pacjentkom do refundowanych usług?
Problem klauzuli sumienia ginekologów jest od lat gorącym tematem. Tymczasem problem można by rozwiązać dość prosto. Wprowadzając obowiązkowe ankiety dla ginekologów, z którymi NFZ planuje podpisać kontrakt. Ten lekarz, który jest przeciwnikiem tabletek antykoncepcyjnych, nowoczesnych metod leczenia niepłodności i nie wykona aborcji w przypadku zagrożenia zdrowia kobiety, nie powinien być zatrudniany przez publiczne placówki służby zdrowia. W internecie powinna też pojawić się lista ginekologów w danym mieście, którzy wykonują legalną aborcję. W Polsce jest ona dopuszczalna tylko w szczególnych okolicznościach, gdy zagrożone jest zdrowie fizyczne i psychiczne matki. Tak, ciąża z gwałtu czy noszenie pod sercem ciężko uszkodzonego płodu może doprowadzić kobietę do depresji i myśli samobójczych.
Zważywszy na powyższe, Narodowy Fundusz Zdrowia powinien przeprowadzić wnikliwą selekcję wśród ginekologów, z którymi zawiera kontrakt. Jednocześnie powinien sporządzić listę lekarzy wykonujących legalną aborcję, dopuszczalną przez polskie prawo. Dane te powinny być publicznie dostępne, w każdej przychodni, szpitalu i w internecie tak, aby 14-latka zgwałcona przez ojca, mogła przerwać ciążę, zanim będzie za późno i u płodu rozwinie się układ nerwowy. Legalna aborcja jest dopuszczalna tylko w poważnych sytuacjach, dlatego też uregulowanie kwestii związanych z dostępnością zabiegu należy przeprowadzić jak najszybciej. Tak, aby żadna zgwałcona czy cierpiąca na nowotwór kobieta nie musiała znosić upokorzenia, pukając od drzwi do drzwi, z prośbą o udzielenie pomocy, która jej przysługuje.
Pigułki antykoncepcyjne w leczeniu chorób
Dostęp do bezpiecznej i skutecznej antykoncepcji stanowi jedno z praw kobiet. Ponadto warto mieć na uwadze, że tabletki antykoncepcyjne nie tylko zapobiegają ciąży, ale też często są wykorzystywane w leczeniu różnego rodzaju schorzeń. Zawarte w nich hormony regulują cykl menstruacyjny, zwalczają zmiany trądzikowe, wspomagają leczenie hirsutyzmu, endometriozy i zespołu policystycznych jajników. W związku z tym istotne jest, aby kobiety udając się do przychodni mającej podpisany kontrakt z NFZ, mogły poprosić o kolejną receptę na tabletki antykoncepcyjne. Oczywiście pod warunkiem, że ich stan zdrowia pozwala na antykoncepcję hormonalną.
Ginekologiem może zostać każdy człowiek, który uzyska stosowne uprawnienia, jednak nie każdy musi pracować w publicznych placówkach służby zdrowia. Lekarz niechętny nowoczesnym środkom antykoncepcyjnym zawsze może prowadzić prywatną praktykę.
Irmina Cieślik
