Cukrzyca to choroba przewlekła, w której odpowiednio skomponowany jadłospis stanowi podstawowy elementów terapii. Dieta “cukrzycowa” ma niski indeks glikemiczny, bazuje przede wszystkim na produktach będących źródłem węglowodanów złożonych. Unika się natomiast cukrów prostych. Jako alternatywę dla klasycznego cukru spożywczego, proponuje się włączenie do diety substancji słodzących, takich jak aspartam. Jest to jeden z najczęściej badanych i spożywanych słodzików. Czy warto włączyć go do diety diabetyka?
Cukrzyca – na czym polega ta choroba?
Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych, w których istotą schorzenia jest nieprawidłowe działanie lub wydzielanie insuliny. Jest to hormon białkowy, który produkuje każda zdrowa osoba. Insulina pełni wiele funkcji. Jej najważniejszą rolą jest transport składników odżywczych (glukozy) do komórek. Dzięki temu są one zdolne do produkcji energii, co zapewnia prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu.
W przypadku diabetyków, osób chorujących na cukrzycę, insulina jest produkowana w zbyt małych ilościach lub nie jest produkowana w ogóle. W konsekwencji komórki nie są w stanie wytwarzać energii i zaburza to funkcjonowanie. Objawia się to zmęczeniem, sennością, częstym oddawaniem moczu (poliurią), zwiększonym odczuwaniem pragnienia (polidypsją), spadkiem masy ciała i dużym, “wilczym” głodem.
Obecnie cukrzyca stanowi jedną z najczęściej diagnozowanych chorób przewlekłych. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia schorzenie to występuje u ponad 420 milionów osób na świecie i stanowi jedną z głównych przyczyn przedwczesnej śmierci.
Leczenie cukrzycy
Obecnie nie są znane metody umożliwiające całkowite wyleczenie cukrzycy. Warto jednak podkreślić, że odpowiednio dobrana i właściwie prowadzona terapia pozwala na normalne funkcjonowanie i stosunkowo wysoką jakość życia.
Wśród metod leczenia cukrzycy wymienia się przyjmowanie leków hipoglikemicznych takich jak np. metformina czy insulina, a także terapię żywieniową. O doborze odpowiedniej metody leczenia decyduje lekarz. Jak jednak wskazują specjaliści z Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, bez względu na stosowaną metodę terapii, codzienne przestrzeganie diety o ograniczonej ilości cukrów jest podstawą leczenia.
Dieta cukrzycowa jest skomponowana:
- węglowodanów złożonych np. razowego pieczywa czy gruboziarnistych kasz,
- zdrowych tłuszczów np. oliwy z oliwek czy orzechów,
- pełnowartościowych i chudych źródeł białka np. chudego mięsa czy nasion roślin strączkowych.
W codziennej diecie niezwykle ważne jest także spożywanie znacznych ilości warzyw, na surowo i przetworzonych np. gotowanych. W mniejszej ilości jeść można także owoce, ale warto postawić na te świeże, spożywane na surowo i najlepiej z innymi produktami np. jogurtem czy innym posiłkiem.
Diabetycy powinni unikać źródeł cukrów prostych – białego pieczywa, słodyczy i żywności wysoko przetworzonej. Także wśród owoców zaleca się wybierać te, które mają niższy indeks glikemiczny, czyli w uproszczeniu – mają mnie cukrów prostych. Czy to oznacza, że słodki smak w diecie cukrzyka jest zakazany?
Substancje słodzące w diecie diabetyka
Jak wskazano w wytycznych i rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Diabetologii, substancje słodzące takie jak aspartam czy stewia mogą być spożywane przez osoby z cukrzycą. W tym miejscu Eksperci podkreślają, że słodziki powinny być zamiennikiem klasycznego cukru spożywczego, ponieważ nie wpływają na indeks glikemiczny diety. Ich stosowanie powinno pomóc przestrzegać prawidłowo zbilansowanego jadłospisu. Warto podkreślić, że substancje słodzące mogą ułatwić eliminację słodyczy i żywności wysoko przetworzonej. Słodziki takie jak aspartam mogą także wspierać redukcję masy ciała, natomiast nie zastąpią zdrowej diety. Substancje słodzące należy spożywać zgodnie z ilością zalecaną przez producentów, w umiarkowaniu i unikać ich w nadmiarze.
Aspartam w diecie
Aspartam to jedna z najlepiej przebadanych substancji słodzących. Został odkryty w latach 60. XX wieku, a od 1981 roku jest stosowany jako słodzik stołowy lub dodatek do żywności i napojów “bez cukru”. Zgodnie z opinią Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa (EFSA), aspartam jest związkiem bezpiecznym do spożycia przez ludzi i nie ma negatywnego wpływu na zdrowie.
Stosowanie aspartamu w artykułach spożywczych jest uregulowane prawnie przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. Jak podkreśla się w stanowisku Wspólnego Komitetu Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JECFA), aspartam powinien być włączany do diety w ilościach zgodnych z ADI* (dopuszczalne dzienne pobranie). ADI dla tego słodzika to 40 mg/kg masy ciała na dzień. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat tego popularnego słodzika, zajrzyj tutaj: https://technologzywnosciradzi.pl/aspartam-11-faktow/.
Podsumowując, słodziki takie jak aspartam mogą stanowić ciekawą alternatywę dla klasycznego cukru w diecie diabetyków. Ich niewątpliwą zaletą jest to, że nie wpływają na poziom glukozy we krwi, dzięki czemu ułatwiają kontrolę cukrzycy. Warto jednak pamiętać, że na co dzień podstawę powinna stanowić właściwa dieta i indywidualnie dopasowana terapia, a substancje słodzące mogą jedynie stanowić element urozmaicenia i wsparcia chorych.
Bibliografia:
- Diabetes. Fact sheets. Data aktualizacji 10.11.2021
- Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę. Diabetologia praktyczna, 2020:6:1.
- Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Cukrzyca typu 2 – zalecenia i jadłospis. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy. Dostęp online 21.01.2022.
- Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Diabetologia Praktyczna 2019; 5:1. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Via Medica.
- Scientific Opinion on the re-evaluation of aspartame (E 951) as a food additive. European Food Safety Authority 2013.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r.
