Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego badanie cytologiczne powinny wykonywać co roku kobiety, które rozpoczęły współżycie, przy czym pierwsze badanie nie powinno być wykonane później niż do 25 roku życia. Jest to ważny element profilaktyki przeciw rakowi szyjki macicy. Współczesna ginekologia umożliwia wykonywanie cytologii klasycznej lub płynnej. Każde z tych badań dostarcza wartościowych informacji o stanie zdrowia, jednak to cytologia płynna jest uznawana za dokładniejszą.
Czym jest badanie cytologiczne?
Cytologia to rodzaj badania, podczas którego pobierany jest materiał z kanału i tarczy szyjki macicy. Zabieg jest bezbolesny, choć u niektórych pacjentek dyskomfort może wywoływać wsunięcie do pochwy wziernika i jego rozszerzenie dla uwidocznienia wnętrza sromu. Pozwala to lekarzowi ginekologowi lub położonej pobrać złuszczony nabłonek przy pomocy specjalnej sterylnej szczoteczki.
Aby pobrany materiał pozwolił uzyskać wiarygodne wyniki, niezwykle istotne jest właściwe przygotowanie do badania. Cytologię należy wykonać w pierwszej połowie cyklu – najlepiej od dwóch do czterech dni po ustaniu krwawienia miesięcznego. Ponadto na 24 godziny przed badaniem należy wstrzymać się od współżycia i wykonywania irygacji.
Na czym polega różnica między cytologią klasyczną a płynną?
Materiał do badania pobierany jest w analogiczny sposób zarówno przy cytologii klasycznej, jak i płynnej. Inny jest jednak sposób przygotowania go do analizy i co za tym idzie – inna jest jego jakość.
W przypadku cytologii klasycznej pobrany przy pomocy szczoteczki materiał rozprowadzany jest na szkiełku od razu po pobraniu (zanim zostanie przekazany do laboratorium). Nietrudno się domyślić, że spora część złuszczonego nabłonka zostaje na szczoteczce. Stąd też analizie laboratoryjnej poddawana jest tylko jego część. Ponadto materiał nie zawsze zostaje rozprowadzony na szkiełku równomiernie, w efekcie czego komórki nachodzą na siebie, przez co nie można poddać ich analizie [1]. Niekiedy cała pobrana próbka nie nadaje się do analizy (np. przy nieprawidłowo wykonanym rozmazie). Wówczas konieczne jest powtórzenie badania.
Wykonując cytologię płynną (ang. liquid-based cytology), zwaną również cytologią LBC, całą główkę szczoteczki, przy pomocy której pobierany był materiał, umieszcza się w pojemniku z płynem utrwalającym. Dzięki temu podczas późniejszej analizy laboratoryjnej materiał zostaje automatycznie odfiltrowany z zanieczyszczeń, co znacząco redukuje ryzyko uzyskania błędnych wyników [2]. Próbka przygotowana w gabinecie ginekologicznym dopiero w laboratorium zostaje przeniesiona na szkiełko i poddana analizie. Co ważne, jedna próbka może posłużyć do dodatkowej diagnostyki, np. pod kątem obecności wirusa HPV czy dwoinki rzeżączki [3].
Największe zalety cytologii płynnej
Sposób przygotowania materiału do analizy laboratoryjnej w przypadku cytologii płynnej sprawia, że:
- krótszy jest czas analizy pojedynczej próbki,
- liczba pobranych próbek nienadających się do analizy jest marginalna,
- pojawiają się szersze możliwości diagnostyczne (rak szyjki macicy, a także zakażenie chlamydią, wirusem HPV, dwoinką rzeżączki),
- wysoka jest czułość i wykrywalność zmian,
- możliwe jest wykorzystania tej samej próbki do wykonania kilku analiz.
Bibliografia:
- Nowe „złote standardy” w cytologii Liquid Based Cytology (LBC), https://diag.pl/lekarz/wp-content/uploads/sites/3/2018/01/Folder_LBC_2018.pdf, dostęp: 14.11.2022.
- M. Wrześniewska, O. Adamczyk-Gruszka, Możliwości diagnostyczne i diagnostyczno-terapeutyczne w profilaktyce raka szyjki macicy, „Studia Medyczne” 2013, nr 29(1), s. 109–116.
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki, profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy, „Przegląd Menopauzalny” 2006, nr 4, s. 198–201.
