Zgodnie z legendą, Chińczycy zawdzięczają herbatę indyjskiemu mnichowi Bodhidharmie. Przybył on do Chin głosić nową odmianę buddyzmu, która miała się opierać przede wszystkim na medytacji oraz na własnym doświadczeniu.
Parzenie matcha metodą chińską wymagało dużo zachodu i wielu złożonych czynności. Mnisi zen dostrzegli w tym procesie zgodną z ich filozofią afirmację rzeczy zwyczajnych, codziennych. Poszukiwali takiego sposobu parzenia, który najpełniej łączyłby się z zen.
Później, gdy herbata stała się popularna również w innych warstwach społecznych, one także miały swój wpływ na kształtowanie się rytuału. Sposób parzenia herbaty przeszedł więc długą drogę i przez wieki zmieniał się wielokrotnie. Początkowo był traktowany przez buddyjskich mnichów jako element praktyk religijnych. Z czasem, gdy jego popularność na dworze wzrosła i dotarł do środowiska wojskowego, stał się niezbędnym elementem gry politycznej i pertraktacji dyplomatycznych.
W XIII wieku picie herbaty było symbolem statusu i rozwinęła się tradycja spotkań przy herbacie, podczas których z pietyzmem przyrządzano i podawano herbatę. Z upodobaniem urządzano też konkursy, w których należało zgadnąć, która z podanych herbat jest najwyższej jakości. Ostatecznie, po wielu zmianach, pod koniec XVI wieku ukształtowała się ostateczna forma rytuału, a herbata stała się powszechnie dostępna.
Postacią historyczną, która miała największy wpływ na kształtowanie się zasad parzenia herbaty, był Sen Rikyū. Razem ze swoim mistrzem, Takeno Jōō, opracował on filozofię znaną jako ichi-go ichi-e, która stała się nieodłączną częścią rytuału herbacianego. Ichi-go ichi-e (jedno zdarzenie w jednej chwili) głosi, że każdy moment jest jedyny w swoim rodzaju i niepowtarzalny.
Droga herbaty
Nauki Rikyū wpłynęły na wiele elementów japońskiej kultury – architekturę, sztuki piękne, ogrodnictwo. W kontekście rytuału herbacianego oznacza, że żadne spotkanie nie może zostać powtórzone, każde więc powinno być cenione i odpowiednio celebrowane. Wyznaczone przez mistrza cztery filary do dziś stanowią podstawę rytuału parzenia herbaty: harmonia (wa), szacunek (kei), czystość (sei) oraz spokój (jaku).
Agnieszka Kąkol
