Jak rozpoznać niedobór żelaza?
W związku z tym, iż wyżej wspomniane objawy są mało charakterystyczne, mogą oznaczać anemię, jak również szereg innych chorób, niedobór żelaza należy potwierdzić w badaniach. Większość lekarzy w przypadku podejrzenia niedokrwistości najczęściej zleca morfologię. Laboranci na podstawie pobranej próbki krwi określają stężenie ferrytyny, czyli białka, które pełni rolę magazynu żelaza. Norma dla kobiet nieco różni się od normy przyjętej dla mężczyzn. W przypadku pań o anemii mówimy wówczas, gdy stężenie ferrytyny jest niższe niż 12 mikrogram/litr. U mężczyzn mamy do czynienia z niedokrwistością, wówczas gdy stężenie ferrytyny nie przekracza 15 mikogram/litr.
Produkty bogate w żelazo
Aby zapobiec anemii, należy zadbać o zbilansowaną dietę. Zdrowe odżywianie bilansuje straty żelaza powstałe w wyniku krwawień. Jeśli chcemy uniknąć anemii, każdego dnia musimy dostarczać od 16 do 19 mg żelaza wraz z pożywieniem (dotyczy kobiet) lub 13 mg żelaza (norma dla mężczyzn). W związku z tym w naszej diecie nie może zabraknąć produktów takich jak ryby, wątróbka, mięso, jaja, mleko, kukurydza, szpinak, brokułach i płatkach śniadaniowych. Niestety, żelazo pochodzenia roślinnego jest gorzej przyswajalne przez organizm od tego, które znajdziemy w mięsie czy rybach. Dla porównania z cielęciny przyswajamy 22% tego pierwiastka, podczas gdy z kukurydzy zaledwie 3%. Jest to spowodowane charakterem żelaza. W produktach pochodzenia zwierzęcego występuje żelazo hemowe (dwuwartościowe), podczas gdy w brokułach, kukurydzy czy sałacie znajdziemy głównie żelazo niehemowe (trzywartościowe). Na szczęście przyswajalność żelaza z produktów roślinnych można zwiększyć nawet 3-krotnie, jeśli wraz z nimi dostarczymy organizmowi witaminy C. Od strony praktycznej to zalecenie można streścić następująco. Przygotowując sałatę na obiad, warto skropić ją kilkoma kroplami soku ze świeżo wyciśniętej cytryny.
Czym grozi nadmiar żelaza w organizmie?
Nie tylko niedobór, ale i nadmiar żelaza może prowadzić do wielu groźnych chorób. W przypadku, gdy ilość tego pierwiastka przekracza zapotrzebowanie organizmu (w przypadku mężczyzn stężenie ferrytyny jest większe niż 200 mikrogram/litr, u kobiet natomiast przekracza 150 mikrogram/litr), mamy do czynienia z nadmiarem żelaza. Skutki takiego stanu są daleko idące, począwszy od problemów ze stawami, sercem, wątrobą i trzustką, na cukrzycy i marskości wątroby skończywszy. Mało tego, naukowcy podejrzewają, że długotrwały nadmiar żelaza w organizmie może prowadzić w skrajnych przypadkach do chorób nowotworowych! Ponadto wykazano, iż nadmiar żelaza sprzyja groźnym dla życia infekcjom, w tym sepsie. Bakterie dobrze rozwijają się w środowisku bogatym w ten pierwiastek.
Nadmiar żelaza może wystąpić u osób, które odżywiają się w sposób nieprawidłowy – konsumują zbyt duże ilości czerwonego mięsa, jak również u osób dotkniętych hemochromatozą, czyli chorobą metaboliczną. Wspomniane schorzenie wiąże się z wchłanianiem nadmiernych ilości żelaza z przewodu pokarmowego. Hemochromatoza może mieć postać pierwotną lub wtórną.
Jeśli nie chcemy zmagać z objawami anemii, jak również nadmiaru żelaza, musimy zadbać o zbilansowaną dietę. W naszym menu nie może zabraknąć produktów bogatych w ten pierwiastek, nie należy jednak przesadzać z ich konsumpcją.
Irmina Cieślik
