Granice psychologiczne to temat, który warto zgłębić, aby wieść bardziej satysfakcjonujące życie i cieszyć się dobrymi relacjami z innymi ludźmi. Pod tym terminem rozumiemy niewidzialną linię, która pomaga nam odseparować się od innych. Stawiajmy ją za każdym razem, gdy czujemy, że czyjaś postawa, prośba czy ton głosu nam nie odpowiada. Jakie funkcje pełnią granice psychologiczne?
Stawianie granic chroni nas przed niepotrzebnym cierpieniem
Stawiając granice innym ludziom, chronimy samych siebie. Jeśli tego nie zrobimy, nie mamy co liczyć na to, że ktoś domyśli się, że swoim zachowaniem wzbudza w nas trudne emocje i myśli. Niekiedy jego postawa godzi w nasze wartości, a nawet nosi znamiona niechcianego dotyku. Nie pozwólmy na to, aby inni nas nadużywali. Odzyskajmy poczucie sprawczości, wchodząc na scenę i praktykując stawianie granic.
Granice psychologiczne wskazują na naszą odrębność
Granice psychologiczne wskazują na to, że jesteśmy odrębnymi jednostkami i różnimy się między sobą. Każdy z nas ma prawo dokonywać innych wyborów, mieć własne przemyślenia i przekonania. Niekiedy nasza niezależność komuś wadzi, bo nie może dłużej sprawować nad nami kontroli. Gdy praktykujemy stawianie granic, druga osoba wybucha złością, usiłuje nas zawstydzić lub wpędzić poczucie winy. Zdarza się, że społeczność, do której przynależymy, odrzuca nas, bo wyraziliśmy własne stanowisko. Jego respektowanie zmienia dynamikę w naszych wzajemnych relacjach, a nie wszyscy potrafią się do tego dostosować. Zazwyczaj mamy spore problemy ze stawianiem granic, bo boimy się utracić sympatię innych.
Dlaczego mamy problemy ze stawianiem granic?
Gdy zależy nam na relacji z drugim człowiekiem, dobrej atmosferze i przynależności do grupy, internalizujemy cudze emocje, cele i przekonania. Staramy się dopasować do grupy, aby cieszyć się jej uznaniem i wsparciem. Nie widzimy, że po drodze gubimy własną tożsamość. Nadużywamy siebie pod kątem emocjonalnym, fizycznym i seksualnym. Oddalamy się od wartościowych relacji, bo narasta w nas złość i frustracja. W końcu wybuchamy i dostrzegamy w drugim człowieku kogoś, kto stosuje względem nas opresje.
Granice psychologiczne nakreślają obszar naszej odpowiedzialności
Granice psychologiczne są nam wszystkim bardzo potrzebne, bo wprowadzają normy w wielu obszarach naszego życia. Pokazują m.in. aspekty, za które odpowiadamy oraz te, które znajdują się poza naszą strefą wpływów. Bardzo dobrze ukazuje to przykład zaczerpnięty z naszego życia zawodowego. Jeśli w umowie o pracę znajduje się zapis, że odpowiadamy za prace księgowe, to szef nie może od nas wymagać naprawy systemu informatycznego. Dobrze sprecyzowane warunki zatrudnienia chronią obie strony.
Granice emocjonalne informują o naszych potrzebach
Kiedy omawiamy granice emocjonalne, często podkreślamy, że wskazują one na pewne ograniczenia. Informujemy drugą stronę, jak pragniemy być przez nią traktowani, a jakie zachowania postrzegamy jako niedopuszczalne. Np. mam taką zasadę, że w weekendy nie pracuję, dlatego Pana zleceniem zajmę się w poniedziałek i zrealizuję je do końca przyszłego tygodnia. Jeśli nie postawię wyraźnej granicy, gdy ktoś nalega na pilne wykonanie zadania, ucierpi na tym moje zdrowie. Zabraknie mi bowiem czasu na wypoczynek, przez co przez cały kolejny tydzień będę zmagać się ze zmęczeniem i spadkiem wydajności.
Jakie funkcje pełnią granice fizyczne i emocjonalne? Poczucie bezpieczeństwa
Kiedy stawiamy granice fizyczne i emocjonalne, dbamy o swoje poczucie bezpieczeństwa, które znajduje się u podstaw piramidy Maslowa. Nie przejdziemy do wyższych etapów rozwoju, gdy pozostanie niezaspokojona. Mamy prawo reagować, gdy ktoś stosuje wobec nas przemoc psychiczną lub fizyczną. W tym drugim przypadku możemy po prostu wybiec z domu/biura, zadzwonić na policję i poprosić o interwencję. Przemoc emocjonalna jest bardziej złożona. Niektórzy ludzie nie zdają sobie sprawy, że nas krzywdzą, gdy np. usilnie namawiają nas do zmiany decyzji. Gdy postawimy im jasne granice, korzystając z asertywności, istnieje szansa, że dostrzegą swój błąd i go skorygują.
Jak uniknąć wypalenia? Stosuj granice psychologiczne
Granice psychologiczne sprawiają, że nasza uwaga koncentruje się wokół priorytetów. Wszyscy dysponujemy ograniczonymi zasobami – czasem, energią, pieniędzmi czy cierpliwością. Jeśli nie nauczymy się, że wydając je na niewłaściwe czynności i kontakty, może nam ich później zabraknąć, pojawi się wypalenie. Kiedy np. biorę kiepsko płatne zlecenia od wymagających klientów, które mnie nie rozwijają, w pewnym momencie może mi zabraknąć czasu na te lepsze.
Zdrowe granice to zdrowe relacje
Choć stawianie granic jest bardzo ważne, to warto, abyśmy dostrzegli też cudze granice i odnosili się do nich z szacunkiem. Sami pragniemy czuć się szanowani, zrozumiani i zależy nam na tym, aby inni dotrzymywali danego słowa. Postępujmy względem innych ludzi dokładnie tak samo. Wysłuchajmy tego, co mają nam do powiedzenia, nawet gdy się z nimi nie zgadzamy. Jeśli się na coś umawiamy, to wywiązujmy się z obietnic.
Bibliografia:
- Majewska M.; Mówię, więc jestem; Dom Wydawniczy Rebis, 2023
- Martin S.; Zdrowe granice – zdrowe relacje; Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2023
