Narcystyczne zaburzenie osobowości w ostatnich latach stanowi coraz większy problem. Niewątpliwie utrudnia ono funkcjonowanie w społeczeństwie. Narcyz negatywnie oddziałuje też na swoje otoczenie. Osoby dotknięte tym zaburzeniem osobowości nierzadko piastują wysokie stanowiska i wykorzystują swoją władzę po to, aby znęcać się nad innymi. Jakie jest podłoże narcyzmu?
Spis treści:
- Jakie są przyczyny narcyzmu?
- Podłoże narcyzmu – niedostępni emocjonalnie rodzice
- Błędy wychowawcze rodziców a narcyzm
- Narcystyczne zaburzenie osobowości a podcinanie skrzydeł przez rodziców
- Jak warunkowa miłość generuje narcyzm?
- Przekonanie o byciu wyjątkowym a zachowania narcystyczne
- Jak kształtuje się osobowość człowieka?
Jakie są przyczyny narcyzmu?
Omawiając przyczyny narcyzmu, trudno wskazać jeden czynnik, który powoduje rozwój tego zaburzenia osobowości. Bardzo często mamy tutaj do czynienia ze swego rodzaju wypadkową. Ponadto istnieją różne odmiany narcyzmu, u których podstaw leżą odmienne przyczyny. Co ciekawe, ten problem może pojawić się zarówno w rodzinie patologicznej, jak i z pierwszych stron gazet. W obu sytuacjach jednak narcyz jest uciążliwy dla otoczenia.
Podłoże narcyzmu – niedostępni emocjonalnie rodzice
Podłoże narcyzmu często tworzą niedostępni emocjonalnie rodzice. Niestety, problem ten jest znacznie bardziej powszechny, niż można by przypuszczać. Osobowość i styl przywiązania dziecka kształtują się w pierwszych latach życia. Tutaj kluczową rolę odgrywają relacje z opiekunami, czyli najczęściej rodzicami. Niewątpliwie to matka stanowi najważniejszą figurę i punkt odniesienia. Czasem kobiety nie dojrzały do macierzyństwa, mimo to decydują się mieć dziecko. Gdy to pojawia się na świecie, nie potrafią okazywać mu czułości i troski. Zaspokajają tylko potrzeby fizjologiczne niemowlęcia, zaniedbując te emocjonalne. Niektóre za bardzo skupiają się na karierze. Kiedy indziej matka nie ma czasu dla dziecka, ponieważ sama boryka się z zaburzeniami emocjonalnymi lub jest współuzależniona od męża, który cierpi na alkoholizm. To jemu poświęca więcej uwagi niż synowi czy córce.
Błędy wychowawcze rodziców a narcyzm
Zdarza się też, że matka nie potrafi znaleźć balansu między zaspokajaniem potrzeb dziecka a przyzwyczajaniem go do dyskomfortu związanego z funkcjonowaniem w społeczeństwie. Oczywiście maluch musi zawsze spotykać się z zainteresowaniem matki. Chodzi jednak o to, aby nie utwierdzać go w przekonaniu, że jest kimś wyjątkowym, kto zasługuje na specjalne traktowanie. Dobry rodzic potrafi uszanować potrzeby dziecka, uczula je też na to, aby to szanowało potrzeby innych ludzi i nie naruszało ich granic. Czasem młody człowiek może marzyć o zabawce kolegi, musi jednak zrozumieć, że ta należy do innego malucha.
Narcystyczne zaburzenie osobowości a podcinanie skrzydeł przez rodziców
Co ciekawe, jako podłoże narcyzmu psycholodzy też podają rodziców podcinających skrzydła. Jeśli ci są nadopiekuńczy, dziecko może odnieść wrażenie, że inni ludzie istnieją po to, by mu usługiwać. Np. matka chroni dziecko przed każdym, nawet najmniejszym dyskomfortem, krytyczną uwagą nauczyciela czy perspektywą porażki. Nie pozwala młodemu człowiekowi wybić się na autonomię. Na dodatek daje mu odczuć, że ma prawo oczekiwać od innych ludzi, aby ci wybawiali go z opresji.
Jak warunkowa miłość generuje narcyzm?
Dużym problemem w wielu polskich domach jest warunkowa miłość. Rodzic daje dziecku wyraźnie do zrozumienia, że kocha je wówczas, gdy to spełnia jego wymagania. Oczekuje od swojej pociechy najwyższych ocen, zwycięstw w zawodach sportowych czy olimpiadach przedmiotowych. Jego wygórowane ambicje sprawiają, że dziecko nigdy nie czuje się dostatecznie dobre i godne miłości. W jego życie wkrada się chorobliwy perfekcjonizm. Na dodatek taki człowiek nierzadko cierpi na syndrom oszusta. W głębi duszy czuje się bezwartościowy, surowo ocenia też innych. Boi się ich ocen i odrzucenia. Warunkowa miłość rodziców zaburza relacje międzyludzkie. Ona również stanowi podłoże narcyzmu. Niekochane dziecko przybiera maskę perfekcjonisty i to za nią chroni swoje delikatne ego.
Przekonanie o byciu wyjątkowym a zachowania narcystyczne
Narcystyczne zaburzenie osobowości często rodzi się tam, gdzie pojawia się przekonanie o byciu wyjątkowym. Np. rodzice od początku powtarzają dziecku, że jest wyjątkowo zdolne i zasługuje na wszystko, co najlepsze. W rezultacie ono czuje się lepsze, bardziej atrakcyjne fizycznie i intelektualnie. Niemniej dorosłe życie często weryfikuje jego fałszywe przekonania. Okazuje się, że ktoś odrzuca jego kandydaturę. Narcyz żyje w przeświadczeniu, że jest idealnym i wyjątkowym kandydatem na dane stanowisko. Często nie rozumie, że pracodawca rzetelnie ocenia jego kompetencje, a nie tylko sztukę autoprezentacji. Taki człowiek często uważa, że inni mu zazdroszczą i mszczą się na nim za jego wyjątkowe talenty.
Jak kształtuje się osobowość człowieka?
Pamiętajmy o tym, że nie każdy, kto miał trudne dzieciństwo, wychowywał się w rodzinie dotkniętej alkoholizmem czy rozwodem rodziców, wyrasta na narcyza. Duże znaczenie ma bowiem indywidualny temperament uwarunkowany genetycznie. Jedni rodzą się bardziej introwertyczni, a drudzy bardziej ekstrawertyczni. Jedni z natury bardziej przejmują się krytycznymi uwagami, drudzy mają więcej luzu. Na indywidualny temperament nakłada się wpływ otoczenia, w ten sposób kształtuje się osobowość. Czynniki środowiskowe to nie tylko rodzice, którzy mogą być niewydolni wychowawczo, ale też dziadkowie, wujostwo, sąsiedzi, koledzy z klasy czy nauczyciele. Często wystarczą pozytywne wzorce poza domem rodzinnym, aby dziecko nie cierpiało na narcyzm w dorosłym życiu.
