Mammografia to czułe i specyficzne badanie pozwalające na wykrycie nowotworowych zmian w piersiach. Dzięki niemu można rozpoznać guzki we wczesnym stadium rozwoju, co pozwala na skuteczne leczenie. W trakcie badania mammograficznego wykorzystywana jest minimalna dawka promieniowania rentgenowskiego. Badanie nie wymaga specjalnych przygotowań ani leczenia. Zalecane jest paniom powyżej 50. roku życia, a także kobietom, u których w rodzinie występował rak piersi. Wszelkie niepokojące zmiany, takie jak wyciek z piersi czy asymetria biustu, powinny skłonić nas do wykonania badania. Czy mammografia jest bezpieczna dla kobiet w ciąży?
W czasie badania mammograficznego wykonuje się po dwa zdjęcia każdej piersi. W jego trakcie panie mogą czuć lekki dyskomfort lub ucisk, ale nie jest ono bolesne. Mammografia to najlepsza metoda pozwalająca na wczesne wykrycie nowotworu piersi u kobiet powyżej 40. roku życia. Znacznie rzadziej zalecana jest młodszym paniom, które skarżą się na niepokojące objawy. Czy mogą wykonywać ją kobiety w ciąży?
Mammografia – na czym polega?
Mammografia to radiologiczna metoda badania piersi, wykorzystująca do prześwietlenia niewielkie dawki promieniowania rentgenowskiego. W jej trakcie uwidaczniane są charakterystyczne zmiany, które pozwalają na wczesne rozpoznanie nowotworu piersi czy innych schorzeń sutka. Wykryć je można nim staną się jawne klinicznie, co zwykle świadczy o zaawansowanym stadium choroby. Mammografia jest wykorzystywana jako badanie przesiewowe u pań między 50. a 69. rokiem życia. Oznacza to, że wykonuje się je u kobiet z grupy ryzyka, nawet jeżeli jeszcze nie mają żadnych niepokojących dolegliwości. Zapobiega to rozwojowi poważnych schorzeń i umożliwia wczesną interwencję w razie wykrycia zmian. Tradycyjne mammografy pozwalają na wykrycie guzków o średnicy większej niż 3 mm. Cyfrowe aparaty obrazują nawet milimetrowe nieprawidłowości.
Jak przebiega mammografia?
Badanie mammograficzne nie wymaga od pacjentki specjalnego przygotowania. Zaleca się, by przeprowadzić badanie w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego – najlepiej około 10. dnia. W tym czasie piersi nie są tak wrażliwe na dotyk. Badanie trwa jedynie kilka minut. Pacjentka musi rozebrać górną część ciała. Następnie kładzie pierś na stoliku aparatu mammograficznego. Technik radiologii dociska gruczoł do urządzenia za pomocą przejrzystej płytki. Wykonywane są wtedy dwa zdjęcia – w płaszczyźnie góra-dół oraz skośnej. Taka sama procedura dotyczy drugiej piersi. Ucisk przy badaniu jest konieczny, aby uzyskany obraz był wyraźny. Nie jest on niekorzystny dla zdrowia ani bolesny, choć niektóre panie opisują go jako dyskomfortowy. Jeśli wynik mammografii nie jest prawidłowy, pacjentka zostaje skierowana na dalsze badania. Są to między innymi USG piersi, rezonans magnetyczny lub biopsja.
Wskazania do mammografii. Czy jest bezpieczna dla kobiet w ciąży?
Mammografia zalecana jest kobietom powyżej 40. roku życia. Powinny one wykonywać ją raz na dwa lata. Panie, które skończyły 50 lat, muszą badać się co roku. Mammografię wykonuje się także u kobiet, które skarzą się na bóle piersi lub mają zauważalną asymetrię biustu. Wskazaniem do niej jest także wyczuwalny guz, wciągnięcie brodawki sutkowej lub ropny wyciek. Na badanie kierowane są też panie, które wcześniej przeszły radioterapię, oraz te należące do grupy ryzyka raka sutka. Są to kobiety, które w rodzinie miały przypadek nowotworu piersi. Narażone są także nosicielki mutacji genów BRCA 1 lub BRCA 2. Mammografia nie jest zalecana kobietom w ciąży ze względu na promieniowanie rentgenowskie. Może ono zaburzyć rozwój płodu, szczególnie między 3. a 8. tygodniem ciąży. Podczas mammografii stosowana jest niewielka dawka promieniowania, która zwykle nie zagraża dziecku. Mimo to u ciężarnych pań stosuje się ją tylko w wyjątkowych przypadkach i pod ścisłą kontrolą lekarza.
Mammografia – czy jest skuteczna?
Badanie mammograficzne jest zalecane paniom, które narażone są na rozwój raka sutka. Niestety, nie jest zbyt skuteczne u kobiet poniżej 35. roku życia. Ich piersi są gęsto utkane, przez co zmiany nie są dobrze widoczne. Badanie lepiej sprawdza się u pań o tłuszczowej budowie sutków. Mammografia w wielu przypadkach nie pozwala też na odróżnienie guzków łagodnych od złośliwych. Niekiedy jednak widać na zdjęciach mikrozwapnienia, wypustki czy nierówne brzegi zmiany, które mogą wskazywać na agresywny charakter guza. W sytuacji, gdy nie da się go stwierdzić, należy dodatkowo przeprowadzić badanie ultrasonograficzne (USG) piersi. USG to badanie całkowicie bezbolesne, które wykorzystuje się w diagnostyce chorób sutków u kobiet między 20. a 40. rokiem życia. Pamiętajmy, że regularne badania mammograficzne pozwalają na szybkie wykrycie niepokojących zmian. Warto uzupełniać je samobadaniem piersi, które umożliwia wyczucie guza mierzącego powyżej 1 cm.
Karolina Solga
