Czy kobiety są bardziej narażone na problemy z zębami? Dlaczego w okresie menopauzalnym należy szczególnie zadbać o zęby i dziąsła? Sprawdź koniecznie!

Jak dbać o zęby po menopauzie?

Menopauza jest naturalnym procesem, który spotka każdą kobietę. Nie ulega jednak wątpliwości, że jest to okres w życiu, w którym warto zwrócić szczególną uwagę na swoje zdrowie i jak najlepiej zadbać o swój organizm. Niezwykle istotna jest odpowiednia dieta, bogata w wapń oraz witaminę D i K, które wspomagają właściwą mineralizację kości. W okresie menopauzy wiele kobiet zmaga się również z uderzeniami gorąca czy suchością w jamie ustnej.

Niestety, jest to również czas, w którym zwiększa się podatność na stany zapalne, a także na różnego rodzaju schorzenia w obrębie dziąseł i zębów. Czym dokładnie jest menopauza? Jak sobie z nią radzić? Jak zadbać w tym czasie o zdrowie jamy ustnej? Kiedy udać się do periodontologa? Sprawdź koniecznie!

Czy kobiety są bardziej narażone na problemy z zębami?

W życiu każdej kobiety jest wiele momentów i okresów, które wpływają negatywnie na stan zębów i dziąseł. W okresie dojrzewania zaczynają szaleć hormony, co może sprawić, że u dziewczynek w tym wieku występuje większa podatność na zapalenie dziąseł. Co więcej, podwyższony poziom progesteronu zwiększa dopływ krwi do dziąseł i powoduje ich bolesność, zwiększoną wrażliwość, a nawet opuchliznę.

Kolejnym czynnikiem wpływającym na stan jamy ustnej jest menstruacja. Wysoki poziom hormonów sprawia, że dziąsła są bardziej ukrwione i wrażliwe, co zwiększa podatność na infekcje. Jest to również czas, gdy u niektórych kobiet zwiększa się tendencja do nadżerek oraz bolesnych aft w jamie ustnej.

Wpływ na stan naszej jamy ustnej może mieć również antykoncepcja doustna. Wyższy poziom estrogenów zwiększa ryzyko tzw. suchego zębodołu, który jest powikłaniem po usunięciu zęba, dlatego, jeżeli stosujesz hormonalną antykoncepcję doustną, poinformuj o tym dentystę i wraz z lekarzem specjalistą wybierz metodę przeciwdziałania skutkom ubocznym.

Zdjęcie autorstwa Matilda Wormwood z Pexels

Wyjątkowa dbałość o higienę jamy ustnej i regularne usuwanie kamienia nazębnego to zabiegi, które powinny być rygorystycznie przestrzegane przez kobiety w czasie ciąży. Niektóre przyszłe mamy mogą doświadczyć ciążowego zapalenia dziąseł, dlatego w tym czasie musimy wyjątkowo dbać o jamę ustną, a w razie jakichkolwiek problemów, należy szybko skonsultować się z dentystą.

O kondycję zębów szczególnie musimy zadbać także w okresie przekwitania.

Menopauza – czym jest?

Menopauza to trwałe ustanie cykli miesiączkowych i oznacza kres rozrodczych możliwości kobiety. Najczęściej występuje pomiędzy 45 a 55 rokiem życia, jednak zdarza się, iż pojawia się przedwcześnie, np. po 35 roku życia. Klimakterium można podzielić na trzy etapy:

• premenopauza – inaczej perimenopauza, to czas, gdy kobieta zauważa pierwsze zmiany hormonalne, pojawiają się nieregularne długie lub krótkie cykle. Ryzyko ciąży jest mniejsze, jednak nadal istnieje. Okres ten może trwać od kilku do nawet kilkunastu lat.

• menopauza – jest okresem, który następuje od dnia ostatniej miesiączki (jeżeli nie wystąpiła ona przez ostatnie 12 miesięcy z przyczyn fizjologicznych, uwarunkowanych naturalnymi zmianami hormonalnymi).

• postmenopauza – jest czasem po wygaśnięciu czynności jajników. Wówczas poziom hormonów zaczyna się stabilizować (na niższym poziomie niż dotychczas), a objawy menopauzy zaczynają się zmniejszać. Spadek poziomu estrogenów przyczynia się jednak do wielu dolegliwości, w tym utraty jędrności skóry, problemów z wagą, wypadaniem włosów, problemów w obrębie jamy ustnej i wielu innych.

Menopauza a zmiany zachodzące w organizmie kobiety

Kobiety w okresie menopauzy mogą doświadczać wielu nieprzyjemnych objawów, od stanów zapalnych dziąseł po zimne dreszcze, nagłe uderzenia gorąca i drgawki, a nawet kołatanie serca. W tym czasie mogą wystąpić także kłopoty z pamięcią, osłabienie, nerwowość i drażliwość, uczucie przygnębienia czy problemy ze snem.

Niektóre kobiety skarżą się także na nawracające infekcje w obrębie układu moczowo-płciowego oraz suchość pochwy. Menopauza to również czas, w którym zmniejsza się libido kobiet, dochodzi do zwiotczenia skóry, która staje się bardziej podatna na przesuszanie.

W czasie menopauzy kobiety skarżą się również na zwiększenie masy ciała, wrażliwość piersi, wzdęcia i nocne pocenie.

Zdjęcie autorstwa Vlada Karpovich z Pexels

Istnieje jednak wiele metod, które pomagają kobietom złagodzić dolegliwości i z których warto korzystać w celu poprawy komfortu życia.

Menopauza a problemy w obrębie jamy ustnej

W wieku menopauzalnym, poprzez niedobór estrogenów, wzrasta ryzyko wystąpienia osteoporozy. Osteoporoza to choroba atakująca układ kostny i dotyczy ona również kości, które utrzymują nasze zęby w szczęce i żuchwie. Poprzez demineralizację oraz osłabienie, kości przestają być oparciem dla zębów, a te mogą się wówczas poluzować. W niektórych przypadkach osteoporoza może powodować również wypadanie zębów.

Niestety, znacznie mniejszy poziom hormonu, jakim jest estrogen, wraz ze zmniejszoną ilością wydzielania śliny, prowadzi do osłabienia zębów oraz nadwrażliwości. Może rozpocząć się wówczas rozwój stanów zapalnych, co skutkuje często także obniżeniem szyjek zębów.

Wahania hormonalne u kobiet w wieku menopauzalnym mogą prowadzić też do problemów w obrębie dziąseł. Infekcje dziąseł w tym okresie zdarzają się znacznie częściej. Pojawić się może także nadwrażliwość, opuchlizna oraz zaczerwienienie i krwawienie podczas szczotkowania.

Zmiany hormonalne przyczyniają się również do występowania nadżerek i innych przypadłości, nawet u osób, które bardzo mocno zwracają uwagę na higienę jamy ustnej. Nie zapominajmy jednak, że zdrowe dziąsła i zęby to także odzwierciedlenie stanu zdrowia całego organizmu oraz trybu życia, który prowadzimy.

Objawy menopauzy obejmują także zespół BMS (zespół pieczenia jamy ustnej). Jest to przewlekła choroba błony śluzowej, która objawia się poprzez uczucie pieczenia, mrowienia, palenia, kłucia w obrębie języka lub całej jamy ustnej. Może pojawić się również zaburzenie smaku czy metaliczny posmak, które utrudniają nam codzienne spożywanie posiłków.

Co więcej, menopauza zagraża też naszym śluzówkom. Często zgłaszanym problemem jest suchość w jamie ustnej, która zwiększa ryzyko wystąpienia paradontozy i próchnicy. Przyczyną kserostomii mogą być zarówno wahania hormonalne, jak i przyjmowanie niektórych leków. Suchość w jamie ustnej może utrudniać nam mówienie oraz przeżuwanie posiłków, a zbyt niska produkcja śliny sprawia, że nasze zęby są bardziej podatne na próchnicę.

Będąc w wieku menopauzalnym, musimy więc pamiętać o regularnych wizytach u stomatologa. Ważne jest również zapewnienie odpowiedniego stężenia wapnia, witaminy D i K we krwi, ponieważ to sprawia, że możemy ustrzec się osteoporozy lub złagodzić jej skutki. Jeżeli jednak choroby jamy ustnej zostały przez nas zbagatelizowane i doszło do utraty zębów, możemy zdecydować się na leczenie protetyczne lub implantologiczne, które poprawi nasz komfort życia w okresie przekwitania.

Zdrowie jamy ustnej w okresie menopauzy – jak zadbać o zęby i jamę ustną?

Aby zachować dobrą kondycję zębów i uniknąć ich utraty w okresie okołomenopauzalnym, należy zwracać uwagę nie tylko na prawidłową higienę, ale również na dietę, regularne kontrole u dentysty, prawidłowe nawodnienie i nawilżenie, a także odpowiednie leczenie chorób towarzyszących.

Zdjęcie autorstwa George Becker z Pexels

Higiena jamy ustnej

Bardzo ważna jest odpowiednia i rygorystyczna higiena jamy ustnej skutkująca usuwaniem resztek pokarmowych z powierzchni zębów. Mycie zębów musi odbywać się minimalnie 2-3 razy dziennie. W naszej kosmetyczce powinny koniecznie pojawić się także nici dentystyczne, które pomogą nam w usunięciu płytki nazębnej i płukanki do ust (wybierajmy tylko te bez alkoholu, ponieważ jego zawartość może podrażnić śluzówkę).

Do szczotkowania zębów używaj szczoteczki z miękkim włosiem, która nie będzie podrażniać dziąseł. Jeżeli nosisz protezę, unikaj jej nadmiernego ucisku na jamę ustną i dziąsła.

Dieta

W czasie menopauzy szczególną uwagę trzeba zwrócić na sposób odżywiania i tryb życia. Warto zadbać o to, by nasza dieta obfitowała w zdrowe kwasy tłuszczowe, fitoestrogeny (substancje zawarte w roślinach, działające podobnie jak estrogeny), antyoksydanty i błonnik. Warto więc zadbać by w naszym jadłospisie pojawiały się płatki owsiane, napoje sojowe, ciecierzyca, produkty mleczne, owoce i warzywa czy produkty pełnoziarniste. Unikajmy nadmiaru cukru i przetworzonej żywności. Dobrym pomysłem jest również konsultacja swoich nawyków żywieniowych z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej oraz dietetykiem, który pomoże nam ułożyć jadłospis i zaproponuje produkty, które będą miały korzystny wpływ dla nasze zdrowie.

Pamiętajmy również, by zadbać o prawidłowe stężenie witaminy D, kwasu foliowego oraz wapnia i witaminy K w naszej krwi. Witamina D zmniejsza ryzyko osteoporozy oraz pomoże w zachowaniu gęstości kości, a kwas foliowy obniża stężenie homocysteiny, dzięki czemu pozytywnie wpływa na nasz układ krążenia.

Ponadto, ograniczmy lub całkowicie zrezygnujmy z alkoholu. Niezwykle istotne jest także rzucenie palenia.

Sztuczna ślina i nawilżanie

W trosce o kondycję zębów należy odpowiednio nawadniać organizm. Jest to szczególnie ważne wówczas, gdy występuje suchość w jamie ustnej. Niezwykle przydatne okazują się wtedy preparaty nazywane sztuczną śliną (aerozole, żele, płyny, pastylki). Stosowanie takich produktów pozwala nam pozbyć się nieprzyjemnych dolegliwości, zmniejszyć ból i nadmierne uczucie pragnienia. Dobrym pomysłem jest też stosowanie płukanki z lidokainą. Sztuczna ślina może nam pomóc również w przypadku zespołu BMS.

Aby osiągnąć pożądany efekt nawilżenia jamy ustnej, należy też zrezygnować z kawy oraz słonych i ostrych potraw. Natomiast wskazane jest spożywanie owoców i warzyw, takich jak arbuz, ogórek czy melon.

Prawidłowe leczenie chorób towarzyszących

Infekcje dziąseł i rozwój stanów zapalnych w jamie ustnej bywają skutkiem cukrzycy. Nieleczona cukrzyca może doprowadzić do zmniejszenia ilości produkowanej śliny, bólu w obrębie jamy ustnej, a także do psucia się zębów lub ich utraty.

Osoby cierpiące na tę chorobę są bardziej podatne na infekcje w obrębie jamy ustnej, w tym zapalenie dziąseł oraz przyzębia. Warto więc wszystkie swoje dolegliwości skonsultować z lekarzem oraz wykonywać regularne badania, które pozwolą nam sprawdzić, czy w naszym organizmie nie dzieje się nic niepokojącego.

Regularne kontrole u stomatologa

Jeżeli przechodzimy menopauzę, musimy szczególnie zadbać również o systematyczne wizyty u lekarza dentysty. Kontrolujmy swoje zęby co 6 miesięcy oraz regularnie decydujmy się na profesjonalne usuwanie kamienia nazębnego w gabinecie. Jeżeli zdiagnozowana została u nas osteoporoza lub parodontoza, niezwykle uważnie przestrzegajmy zaleceń specjalisty.

Zdjęcie autorstwa Andrea Piacquadio z Pexels

Wiele chorób o podłożu stomatologicznym, które pojawiają się w okresie przekwitania jesteśmy w stanie wyleczyć, szczególnie wówczas, gdy zostaną one zdiagnozowane w początkowej fazie rozwoju. Jeżeli jesteśmy w okresie menopauzy, warto poinformować o tym dentystę. Lekarz może zalecić wówczas wykonanie zdjęcia RTG lub tomografii.

Kiedy warto udać się do periodontologa?

Periodontolog to lekarz stomatolog, który zajmuje się leczeniem chorób przyzębia (czyli tych tkanek, które otaczają nasze zęby) oraz diagnozuje i leczy zmiany w obrębie błony śluzowej jamy ustnej. Obok próchnicy, to choroby przyzębia są bardzo często diagnozowane u pacjentów, szczególnie w okresie menopauzy.

Kiedy warto udać się do periodontologa? Przede wszystkim wtedy, gdy:

• borykamy się z krwawieniem z dziąseł podczas jedzenia twardych pokarmów lub mycia zębów,
• zaobserwujemy nieprzyjemny zapach z ust,
• cierpimy na nadwrażliwość zębów,
• nasze zęby są rozchwiane,
• cierpimy na choroby towarzyszące, np. cukrzyca,
• zdiagnozowano u nas menopauzę lub zaburzenia hormonalne na innym tle,
• zauważymy nadżerki, pęcherzyki lub plamy o różnym zabarwieniu obejmujące naszą jamę ustną.

Lekarz zbierze wywiad, oceni nasz stan przyzębia i wykona zdjęcie RTG oraz skieruje nas na dodatkowe badania, jeżeli zajdzie taka potrzeba. Najczęściej diagnozowanymi przypadłościami są jednak zapalenie dziąseł lub zapalenie przyzębia. Pierwsza dolegliwość jest początkowym etapem nieprawidłowości w obrębie miękkich tkanek i objawiać się może opuchlizną oraz zaczerwienieniem zmienionego chorobowo miejsca. W takim przypadku często pojawiają się krwawienia podczas mycia zębów, nawet szczoteczkami o miękkim włosiu. Dolegliwość ta może być spowodowana nie tylko poprzez zaniedbanie prawidłowej higieny jamy ustnej, ale może być efektem wielu innych przypadłości.

Zapalenie przyzębia z kolei będzie dotyczyło tkanek, które są głębiej położone niż dziąsło. Rozwijający się stan zapalny może prowadzić do rozchwiania i utraty zębów.

Choroby przyzębia powstają poprzez nagromadzenie płytki nazębnej. Winowajcą jest również kamień nazębny, który powstaje w konsekwencji nagromadzenia płytki i jej mineralizacji. Dolegliwość ta może nam sprzyjać również wówczas, gdy chorujemy na cukrzycę, przyjmujemy niektóre leki, mamy predyspozycje genetyczne do jej wystąpienia lub wówczas, gdy dotykają nas zaburzenia hormonalne, w tym w okresie menopauzy, ponieważ jesteśmy wtedy znacznie bardziej narażeni na stan zapalny.

Leczenie paradontozy lekarz ustala indywidualnie z pacjentem na podstawie stopnia zaawansowania choroby. Specjalista może oczyścić korzenie zębów, a zęby już rozchwiane ustabilizować dzięki szynowaniu. Jeżeli zaistnieje taka potrzeba, można zastosować również zabiegi regeneracyjne z wszczepieniem biomateriałów.

Na konsultację periodontologiczną warto się udać w celu upewniania się, czy nasze zęby i dziąsła są w dobrej formie, szczególnie wówczas, gdy jesteśmy w okresie menopauzy albo może nam grozić paradontoza lub osteoporoza. Warto wiedzieć także, że praca stomatologa periodontologa obejmuje również pokrywanie odsłoniętych szyjek zęba, leczenie zmian w obrębie błony śluzowej jamy ustnej oraz plastykę wędzidełek języka i górnej wargi.

Podsumowanie

Kobiety są szczególnie narażone na problemy z zębami, ponieważ niestabilne hormony w różnych okresach życia mogą w znacznym stopniu przyczynić się do zaburzeń w tym zakresie.

Okres przekwitania to szczególny czas. W naszym organizmie dochodzi wówczas do szeregu zmian. Mogą towarzyszyć nam wtedy m.in. uderzenia gorąca, rozdrażnienie, infekcje, a nawet kołatanie serca. Warto wówczas prowadzić zdrowy tryb życia i skupić się na odpowiedniej diecie oraz łagodzić skutki menopauzy w konsultacji z lekarzem. Niezwykle istotne jest też zachowanie odpowiedniej ilości mikro i makroelementów w diecie. Ich niedobory mogą prowadzić do pogorszenia naszego stanu zdrowia, w tym również osłabienia kości i zębów.

Zdjęcie autorstwa cottonbro z Pexels

W wieku menopauzalnym, poprzez niedobór estrogenów, wzrasta ryzyko wystąpienia osteoporozy. Wiele kobiet cierpi wówczas również na paradontozę.

Menopauza to również okres, w którym szczególnie powinniśmy zadbać o dobrą kondycję naszych zębów i dziąseł. Regularne wizyty u stomatologa, prawidłowa, rygorystyczna higiena jamy ustnej, nawilżanie błon śluzowych i stabilizowanie chorób towarzyszących są niezwykle ważne dla poprawienia kondycji naszych zębów.

Jeżeli natomiast zaobserwujemy krwawienie z dziąseł podczas spożywania twardych pokarmów lub mycia zębów, towarzyszy nam nieprzyjemny zapach z ust, nasze zęby zaczynają się chwiać i wydają się nadwrażliwe, zauważymy zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej, jesteśmy w okresie okołomenopauzalnym lub postmenopauzalnym, koniecznie skonsultujmy się z lekarzem periodontologiem, który obejrzy nasze dziąsła i błonę śluzową jamy ustnej oraz wdroży ewentualne leczenie.