Zespół policystycznych jajników to najczęstsze zaburzenie endokrynne u kobiet w wieku rozrodczym. Dotyka nawet 5-7% pań. Jest najpowszechniejszą przyczyną niepłodności – aż 73% jej przypadków jest wywołana przez to schorzenie. Jego istotą jest nieprawidłowe działanie hormonów, które uniemożliwia dojrzewanie komórki jajowej. W efekcie nie jest ona uwalniana do jajowodu, a niedojrzałe pęcherzyki Graffa gromadzą się, tworząc liczne torbiele. Menopauza u kobiet z zespołem policystycznych jajników niesie ze sobą ryzyko wielu chorób, takich jak rak sutka czy cukrzyca typu 2.
Zespołu policystycznych jajników nie da się wyleczyć. Jego terapia polega głównie na łagodzeniu i niwelowaniu objawów. Panie cierpiące na PCOS mogą cierpieć z powodu trądziku, pojawienia się na ciele męskiego owłosienia czy niepłodności. W okresie menopauzy dodatkowo wzrasta ryzyko zachorowania na kobiece nowotwory oraz rozwój otyłości. Co warto wiedzieć o zespole policystycznych jajników?
Zespół policystycznych jajników – czym jest?
Zespół policystycznych jajników, czyli PCOS (skrót od angielskiej nazwy choroby – Polycystic Ovary Syndrome), dotyczy najczęściej pań w wieku 25-45 lat. Schorzenie to polega na gromadzeniu się w jajniku niedojrzałych pęcherzyków Graffa, tworzących torbiele. Na rozwój choroby wpływają zaburzenia hormonalne, które uniemożliwiają dojrzewanie komórki jajowej. Jej etiologia nie została jeszcze wyjaśniona, choć wiadomo, że ma podłoże genetyczne. Zwykle PCOS pojawia się u 50% kobiet w obrębie jednej rodziny. Jego objawy i ich stopień nasilenia bardzo różnią się u poszczególnych pacjentek.
Objawy zespołu policystycznych jajników
U pań z zespołem policystycznych jajników męskie hormony płciowe dominują nad żeńskimi. Skutkuje to wieloma zaburzeniami, z których pierwsze pojawiają się problemy z miesiączkowaniem. Menstruacje są nieregularne lub całkiem znikają, a owulacje są zahamowane. Z tego powodu kobieta dotknięta PCOS nie może zajść w ciążę. Zauważalne symptomy schorzenia to tycie w okolicach talii, trądzik i przetłuszczanie się skóry. Nadmiar androgenów wywołuje łysienie typu męskiego oraz hirsutyzm. Jego efektem jest nadmierne owłosienie na brodzie, klatce piersiowej i w okolicach intymnych. Często pojawia się ból w okolicach miednicy i silny, przedłużony zespół napięcia przedmiesiączkowego. Objawy te są nierzadko przyczyną kompleksów, a nawet depresji u chorych kobiet.
Zespół policystycznych jajników – diagnostyka
Rozpoznanie zespołu policystycznych jajników nastręcza lekarzom wiele trudności. Aby je zdiagnozować, należy wykluczyć inne schorzenia o podobnym przebiegu. Nadmiar androgenów w organizmie może być efektem zaburzeń pracy kory nadnerczy lub przysadki mózgowej. Dlatego specjalista zleca pacjentce szereg badań, które mają potwierdzić PCOS. Bada się głównie krew pod kątem poziomu hormonów związanych z cyklem owulacyjnym. Istotne jest również stężenie cholesterolu i insuliny. U pacjentek z zespołem policystycznych jajników często występuje nieprawidłowy profil lipidowy z podwyższonym stężeniem cholesterolu całkowitego. Charakterystyczna dla choroby jest też insulinooporność przy jednoczesnym nadmiarze insuliny we krwi.
Menopauza u kobiet z zespołem policystycznych jajników
Panie cierpiące na zespół policystycznych jajników w okresie menopauzy są szczególnie narażone na rozwój chorób przewlekłych. Zauważają też u siebie objawy androgenizacji, czyli występowanie męskich cech wywołane zaburzeniami hormonalnymi. Powszechnie uważa się, że przekwitające kobiety z PCOS mają większe skłonności do rozwoju nowotworów endometrium, trzonu macicy i sutka. Często występują też u nich schorzenia takie jak nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa czy osteoporoza. Kobiety z zespołem policystycznych jajników cierpią na insulinooporność i mają tendencję do otyłości trzewnej. Te dolegliwości prowadzą u nich do rozwoju cukrzycy typu 2.
Zespół policystycznych jajników – leczenie
Leczenie zespołu policystycznych jajników jest działaniem kompleksowym. Konieczna jest redukcja masy ciała pacjentek, co poprawia wrażliwość ich organizmu na insulinę. Terapia lekami przeciwcukrzycowymi także wykazuje dużą skuteczność. Panie w wieku rozrodczym powinny być leczone pod kątem zapewnienia regularności miesiączkowania i obniżenia poziomu androgenów. Zalecane jest też, by regularnie ćwiczyły i stosowały zdrową dietę. Stanowi to profilaktykę przed chorobami serca, nowotworami i zaburzeniami metabolizmu w późniejszym wieku. Coraz częściej stosuje się też laparoskopię, która polega na wypalaniu torbieli powstałych na jajniku. Część kobiet przyznaje, że objawy PCOS wpłynęły negatywnie na całe ich życie. Przed kompleksami i depresją uchroni je wsparcie psychologa i bliskich osób.
Karolina Solga
