Fascynujące jest odkrywanie, w jaki sposób człowiek myśli, organizuje swoją wiedzę. Posiadamy w głowie potężny magazyn informacji – wręcz niemożliwością jest zmieszczenie wszystkiego na tak małej powierzchni! Nasz mózg radzi sobie w niezwykły sposób.
Porównajcie kartki. Najprawdopodobniej na Twojej znajdą się miłe przymiotniki, takie jak energiczny, zabawny, sympatyczny, pomysłowy, troskliwy, opiekuńczy, godny zaufania. A co jest na drugiej kartce? Czy są to przymiotniki w stylu: wyrachowany, złośliwy, nieuczciwy, sknera, solidny, wyniosły, fałszywy?
Jedyną różnicą w opisie tego samego mężczyzny są słowa ciepły i zimny. Spójrz, jak bardzo odległe są skojarzenia, a przecież dotyczą tej samej osoby! Zwróć uwagę, że pozostałe cechy nie mówią o charakterze tego mężczyzny, tylko opisują jego zalety, które nie kojarzą się z konkretnym uczuciem. Nasz mózg po prostu wywołał ciepłe, czyli przyjazne określenia, dzięki czemu te cechy nabrały odpowiedniego znaczenia.
Skąd nam się to bierze?
Sposób organizacji wiedzy, w tym również znaczeń konkretnych słów, to coś, czego uczymy się przez całe życie. Oczywiście w zależności od tego, jak dobrze działa nasz wewnętrzny ogrodnik, nasz ogród słów-kwiatów może być bardzo ubogi lub przebogaty. Jeśli ogrodnik jest leniwy, będzie chodził tylko utartymi ścieżkami, żeby się zbytnio nie namęczyć.
Nasz mózg lubi oszczędzać sobie pracy, dlatego tworzy zbiory cech czy słów, które są pod jakimś względem do siebie podobne. Dzięki temu w przyszłości nie będzie musiał się przedzierać przez gąszcze pamięci, by coś zrozumieć. Tak właśnie powstają skrypty zachowań (na przykład jak zachować się w restauracji czy w sklepie), stereotypy, schematy myślenia (piękne = dobre, ładne lepsze niż brzydkie) a także ukryte teorie osobowości.
Joanna Pastuszka-Roczek
