Osteoporoza to powszechnie występująca choroba układu kostnego. Charakteryzuje się spadkiem masy kostnej i zaburzeniami mikroarchitektury kości. Choć typowa jest dla kobiet po menopauzie i seniorów, może dotknąć też młodsze osoby. Niestety, w początkowym przebiegu osteoporoza zwykle nie daje żadnych objawów. Pierwszym jej symptomem jest złamanie kości, które świadczy o znacznym zaawansowaniu schorzenia. Na szczęście można je wykryć wcześniej – taką możliwość daje densytometria. Na czym polega to badanie?
Ryzyko wystąpienia złamania osteoporotycznego u dojrzałych kobiet z krajów rozwiniętych szacuje się na około 40%. Choroba może dotknąć również mężczyzn w starszym wieku, a także osoby z niedoborem wapnia i witaminy D. Densytometria pozwala na pomiar gęstości mineralnej tkanki kostnej. To najlepsze profilaktyczne badanie przeciwko osteoporozie.
Osteoporoza – na czym polega?
Osteoporoza jest chorobą cywilizacyjną, w przebiegu której dochodzi do zaniku tkanki kostnej. Kościec osoby chorej staje się słaby i podatny na uszkodzenia. Destrukcja kości postępuje stopniowo i bardzo długo nie daje żadnych objawów. Wyróżniane są trzy typy osteoporozy. Pierwszy dotyka kobiety po menopauzie. Jego podstawową przyczyną jest niedobór estrogenów, których brak zaburza gospodarkę wapniową organizmu. Drugi rodzaj choroby to osteoporoza starcza. Występuje u osób obu płci, u których z wiekiem następuje powolny zanik masy kostnej. Ostatnia jest osteoporoza wtórna. Towarzyszyć może innym chorobom, przyjmowaniu leków czy niedostatecznej podaży wapnia i witaminy D. Pojawić się może u osób chorych na nadczynność tarczycy, cukrzycę, hemofilię, niektóre nowotwory oraz przewlekłą niewydolność nerek.
Objawy osteoporozy
W przebiegu osteoporozy przez długi czas nie występują żadne objawy. Pierwszym symptomem schorzenia zazwyczaj jest ból kości. Często pojawia się też w okolicach pleców. Dolegliwości nasilają się podczas chodzenia, siedzenia i stania. Związane są one z uszkodzeniami kości oraz złamaniami kompresyjnymi kręgów. Z ich powodu osoba cierpiąca na zrzeszotnienie kości staje się niższa. Jej sylwetka może ulec znacznej deformacji. Wiele chorych dowiaduje się o osteoporozie dopiero, gdy doświadczy złamania. Następuje ono w wyniku pozornie niegroźnego upadku. Najczęściej dotyczy kości ramiennej, promieniowej lub udowej. Szczególnie groźne są złamania szyjki kości udowej, które często prowadzą do kalectwa, a nawet zgonu.
Na czym polega densytometria?
Densytometria weszła do kanonu badań diagnostycznych w kierunku osteoporozy. Pozwala ona na rozpoznanie choroby zanim pacjent doświadczy złamania kości. Za jej pomocą mierzy się masę kostną oraz obrazuje strukturę kości. W badaniu wykorzystywane są niskie dawki promieniowania rentgenowskiego. Im bardziej kruchy jest kościec chorego, tym więcej promieni przez niego przeniknie. Dane tak uzyskane są przetwarzane przez elektroniczny detektor. W ten sposób można stwierdzić, czy kości narażone są na złamanie. Najczęściej badane są rejony kręgosłupa lędźwiowego, a także szyjka kości udowej, nadgarstek i przedramię.
Densytometria – co warto o niej wiedzieć?
Badanie densytometryczne jest szybkie i całkowicie bezbolesne. Nie wymaga od pacjenta specjalnych przygotowań. Nie należy jedynie przyjmować suplementów wapnia w dniu badania, bo mogą zafałszować jego wyniki. Ponieważ opiera się ono na prześwietleniu RTG, należy ściągnąć wszelkie metalowe dodatki. Przeciwwskazaniem do densytometrii jest ciąża. Wynik badania jest opisany w skali T-score. Porównuje ona naszą masę kostną do tej prawidłowej. O naszym zdrowiu świadczy wynik powyżej -1,0. O niskiej gęstości gości, czyli osteopenii, informują wartości między -1,0 a -2,5. Na chorobę wskazują wyniki mniejsze od -2,5. Osteopenia i osteoporoza wymagają leczenia pod ścisłą kontrolą lekarza. Nie warto na własną rękę próbować stosowania diet czy suplementów. Możliwe, że potrzebna będzie u nas bardziej radykalna terapia, która pozwoli na powrót do zdrowia.
Kto powinien wykonywać badanie densytometryczne?
Regularne wykonywanie densytometrii jest zalecane każdej kobiecie po menopauzie. Poddawać się jej powinni również mężczyźni po 55. roku życia. Istotna jest też dla osób, które należą do grupy ryzyka. Czynniki predysponujące do choroby to: występowanie osteoporozy w rodzinie, niska wartość BMI i nietolerancja laktozy. Także palenie papierosów, nadużywanie alkoholu i przebyte złamanie są wskazaniem do wykonania badania. Zrzeszotnieniu kości sprzyja terapia glikokortykosteroidami oraz niektóre choroby. Dlatego densytometrię należy wykonać, jeśli cierpimy na cukrzycę, nadczynność tarczycy lub choroby reumatyczne. Nie ustalono jednoznacznie, jak często należy powtarzać badanie. Szacuje się jednak, że osoby zagrożone osteoporozą powinny poddawać się mu raz na dwa lata.
Karolina Solga
