Jak chronić się przed osteoporozą
Osteoporoza to choroba dotycząca układu szkieletowego, która charakteryzuje się podstępnym i skąpoobjawowym rozwojem, dlatego często bywa nazywana „cichą epidemią”. Cechuje się zwiększonym ryzykiem złamań z powodu niszczenia struktury kości. Do urazów najczęściej dochodzi w wyniku niewielkich wypadków, takich jak upadek z własnej wysokości (u osób zdrowych nie wywołałoby to żadnych konsekwencji). Bywa nawet, że kość łamie się samoistnie. Schorzenie dotyczy najczęściej kobiet po menopauzie, o wiele rzadziej mężczyzn w podeszłym wieku. Osteoporoza może się także rozwinąć wtórnie do długotrwałej terapii sterydami lub choroby nowotworowej [1].

Czynniki ryzyka osteoporozy:

  • występowanie osteoporozy w rodzinie,
  • zaawansowany wiek,
  • niska masa ciała (BMI <18 kg/m2) lub otyłość,
  • niedobory hormonów płciowych u kobiet: okres menopauzalny, brak miesiączki, brak potomstwa,
  • niedobory dietetyczne: niska podaż wapnia i witaminy D, alkoholizm,
  • długotrwałe unieruchomienie z powodu urazu/choroby,
  • choroby: nadczynność tarczycy, białaczki, POChP,
  • leki: sterydy, immunosupresanty, preparaty przeciwpadaczkowe.

Jeżeli występuje u nas jeden z czynników ryzyka, warto zgłosić się do ortopedy DP MED, ponieważ okres zimowy jest czasem, gdy występuje zarówno zwiększone ryzyko upadków z powodu śliskiej nawierzchni, jak i progresji choroby ze względu na niedobory witaminy D [1,2].

Rozpoznanie osteoporozy

Podstawą rozpoznania jest wywiad z pacjentem, badanie fizykalne oraz densytometria, która umożliwia ocenę gęstości kości i monitorowania efektywności leczenia. Badanie wykonywane jest dzięki promieniom rentgenowskim, przez co nie wymaga szczególnego przygotowania ze strony pacjenta. Gęstość kości ocenia się na podstawie stanu kości udowej [1].

Czym jest wskaźnik T-score?

T-score to wskaźnik oceniany dzięki densytometrii, który porównuje gęstość kości badanego pacjenta z możliwie najlepszą gęstością kości, jaką każdy człowiek ma w swoim życiu. Czyli na przykład pacjent X, który ma 75 lat, porównywany jest do pacjenta 25-letniego. Umożliwia to stwierdzenie, ile dana kość „straciła” ze swojej budowy przez dany okres czasu. Norma wskaźnika T-score wynosi od -1 do + 1. Wartości mniejsze niż -2,5 oznaczają osteoporozę [1].

Jak wygląda leczenie?

Głównym dążeniem jest zapobieganie złamaniom kości. W tym celu ocenia się, czy pacjent prawidłowo się porusza i czy dobrze widzi. Jeżeli zostaną wykryte jakieś nieprawidłowości, muszą one zostać skorygowane. Takie postępowanie znacznie minimalizuje szanse na upadek i złamanie kości, które u osób starszych mają poważne konsekwencje dla jakości życia.

Kolejnym aspektem leczenia jest suplementacja wapnia i witaminy D – te substancje warunkują wzmocnienie kości i zahamowanie ich rozpadu. Jednym z podstawowych leków są bisfosfoniany (np. kwas zoledronowy), które zapewniają transport wapnia do kości.

Ważnymi aspektami terapeutycznymi są: ćwiczenia fizyczne oraz rehabilitacja po przebytych złamaniach [2].

Profilaktyka osteoporozy

Profilaktyka osteoporozy polega przede wszystkim na dbaniu o prawidłową dietę bogatą w wapń oraz codzienną aktywność fizyczną. Najwięcej wapnia dostarczamy, spożywając mleko i jego przetwory. Codzienne zapotrzebowanie osoby dorosłej wynosi około 1000 mg wapnia, co stanowi 3 szklanki mleka, 4 kefiry, 1000 mg białego sera lub 3 jogurty naturalne.

Ważne jest także uzupełnianie witaminy D. Najlepiej poprosić w aptece o produkt, który nie jest suplementem, lecz LEKIEM – dzięki temu mamy pewność, że kupiony przez nas produkt jest przebadany i skuteczny. Witaminę D powinniśmy uzupełniać przez cały rok w dawce od 1000 do 2000 jednostek na dobę.

Kolejnym aspektem jest rezygnacja z używek, a zwłaszcza z papierosów i alkoholu. Powodują one słabsze wbudowywanie się wapnia w kości oraz przyspieszone ich niszczenie.

W kwestii aktywności fizycznej nieocenioną rolę pełni basen – dwu-trzykrotny trening po 30 minut wzmocni nasze mięśnie i kości. Wpłynie to na zmniejszone ryzyko upadku poprzez lepszą koordynację ruchową [2].

Bibliografia:

[1] – Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019

[2] – Guła Z., Korkosz M., Osteoporoza, www.mp.pl