Układ kostny człowieka pełni wiele bardzo istotnych funkcji. Nadaje kształt naszemu ciału i stanowi dla niego podporę. Pozwala nam na ruch, bo podtrzymuje mięśnie. Kości osłaniają ważne narządy ludzkiego organizmu. Są zbudowane z dwóch rodzajów tkanki kostnej – zbitej oraz gąbczastej. Co ciekawe, w ich wnętrzu znajdziemy także inne tkanki: tłuszczową, krwiotwórczą czy chrzęstną. Prawidłowo rozwinięty i zdrowy układ kostny jest bardzo istotny dla naszego zdrowia. Jest magazynem jonów wapniowych i fosforanowych, które w razie niedoboru są uwalniane do krwi. Z tego powodu chorób kości, takich jak osteoporoza, osteomalacja czy osteopenia, nie należy lekceważyć.
Osteopenia jest uznawana za stadium początkowe osteoporozy. Polega ona na obniżeniu gęstości mineralnej kości, co sprzyja ich złamaniom i urazom. Osteoporoza jest wynikiem zachwiania równowagi między tworzeniem nowej kości a resorpcją starej tkanki kostnej. Kościec staje się lżejszy, a jego struktura ulega zmianie. Przyczyną tej choroby jest starzenie się oraz zaburzenia hormonalne, połączone z niewłaściwym trybem życia. Osteomalacja nazywana jest rozmiękaniem kości i wynika bezpośrednio z niedoboru witaminy D, wapnia i fosforanów. Co warto wiedzieć o tych chorobach?
Osteopenia – wczesne stadium osteoporozy
Osteopenia uznawana jest za wczesne stadium osteoporozy. Polega ona na zmniejszeniu gęstości mineralnej kości, choć ich mineralizacja przebiega prawidłowo. Taki stan może wynikać z niedoboru wapnia i fosforanów, a także zmian hormonalnych związanych z menopauzą. Z tego powodu osteopenia częściej dotyka kobiety w średnim wieku. Pojawia się również u pań bardzo szczupłych i zawodowo uprawiających sport. Nie u każdej z nich rozwinie się osteoporoza, jednak tej dolegliwości nie należy lekceważyć. Osteopenia często przebiega bezobjawowo, ale niekiedy daje o sobie znać bólami kręgosłupa i męczliwością mięśni. Sprzyja jej przyjmowanie leków moczopędnych i glikokortykosteroidów, przewlekłe choroby oraz zła dieta.
Osteoporoza – złodziejka kości
Osteoporoza jest poważną chorobą układu kostnego, która przyczynia się do deformacji sylwetki i licznych problemów zdrowotnych. Schorzenie to wynika ze znacznej utraty masy kostnej. Pojawiają się wtedy uszkodzenia kości, zaburzenia w ich strukturze, a nawet złamania. Choroba rozwija się najczęściej u pań w wieku okołomenopauzalnym. Następuje u nich spadek produkcji estrogenów przez jajniki, typowy dla klimakterium. Te żeńskie hormony są odpowiedzialne za regulację cyklu menstruacyjnego kobiet, ale także za gospodarkę wapniową. Ich niedobór nasila działanie komórek kościogubnych, które resorbują kości. Tak jak w przypadku osteopenii, osteoporoza przebiega bezobjawowo, a zazwyczaj pierwszym jej symptomem jest złamanie kości. Niestety, świadczy ono o dużym zaawansowaniu choroby.
Osteomalacja – krzywica dorosłych
Osteomalacja jest metaboliczną chorobą kości, której bezpośrednią przyczyną jest niedostateczne uwapnienie tkanki kostnej. W kościach nie odkładają się dostateczne ilości wapnia i fosforanów, przez co stają się one słabe i mało wytrzymałe. Przestają być odporne na urazy, a nawet ulegają deformacjom. Osteomalacja towarzyszy chorobom takim jak marskość wątroby czy niewydolność nerek. Pojawia się najczęściej w wyniku niedoborów witaminy D i soli mineralnych, które są skutkiem złej diety i niewłaściwego trybu życia. Pierwszymi objawami tego schorzenia są rozlane bóle kości, osłabienie, przewlekłe zmęczenie i problemy z poruszaniem się. Zaawansowana osteomalacja prowadzi do wyginania kręgosłupa ku tyłowi. Nogi chorego stają się beczkowate, a sylwetka zniekształca się. Nieleczone schorzenie prowadzi nawet do kalectwa.
Osteopenia i osteoporoza – zapobieganie
Osteopenia i osteoporoza to często występujące u przekwitających kobiet choroby kości. Na szczęście, można zapobiegać im poprzez odpowiednie działania profilaktyczne i zmianę stylu życia. U pań w wieku okołomenopauzalnym schorzenia te związane są ze spadkiem poziomu estrogenów. Odpowiednią kuracją jest wtedy hormonalna terapia zastępcza, która polega na podawaniu kobietom niskich dawek tych hormonów. Dzięki temu organizm nie odczuwa drastycznie ich braku, a ich niedobór nie wpływa tak negatywnie na gospodarkę wapniową. Do tego ważna jest aktywność fizyczna, która zapobiega złamaniom i poprawia sprawność. Dieta bogata w wapń i fosfor pozwoli na dostarczenie kościom tych ważnych minerałów. Wchłanianie ich zależy od obecności w naszym organizmie witaminy D, która wytwarzana jest pod wpływem światła słonecznego. Z tego względu osoby zagrożone osteoporozą powinny często przebywać na świeżym powietrzu.
Osteomalacja – zapobieganie
Osteomalacja wynika bezpośrednio z niedoboru witaminy D, czyli kalcytriolu, w naszym organizmie. Pojawia się on, gdy nie wystawiamy naszej skóry na działanie promieni ultrafioletowych. Sprzyja mu też niedostateczne dostarczanie tej witaminy wraz z pożywieniem. Zbyt mała ilość kalcytriolu jest typowa również dla chorób wątroby, nerek, trzustki czy dróg żółciowych. Brak witaminy D powoduje zaburzenia wchłaniania wapnia i fosforanów, co prowadzi do spadku gęstości mineralnej kości. Profilaktyka osteomalacji polegać więc będzie na leczeniu chorób, które się do niej przyczyniają, a także suplementacji istotnych dla kości minerałów. Konieczne jest przyjmowanie witaminy D w postaci doustnej. Gdy cierpimy na zaburzenia jej wchłaniania, podawana jest domięśniowo. W większości przypadków odpowiednia dieta i aktywność na świeżym powietrzu skutecznie chronią przed chorobami układu kostnego.
Karolina Solga
