Statystyczny wiek kobiety decydującej się na pierwsze lub kolejne dziecko, każdego roku nieznacznie się podwyższa. Wynika to ze zmian cywilizacyjnych, większych szans na rozwój zawodowy dla żeńskiej części społeczeństwa, a także po prostu z osobistych decyzji przyszłych matek. Okazuje się jednak, że choć często wiek sam w sobie może utrudniać zajście w ciążę, to obecnie aż jedna na sto kobiet musi zmagać się z jeszcze jednym wyzwaniem w tym obszarze – wczesną menopauzą. Jakie są jej przyczyny? Czy początek menopauzy przekreśla szanse na dziecko?
Wczesna menopauza – przyczyny
Coraz więcej kobiet przed 40, a nawet 30 rokiem życia doświadcza szeregu objawów, które są charakterystyczne dla menopauzy, zwanej inaczej klimakterium. Choć najczęściej te zmiany w naturalnym funkcjonowaniu organizmu kobiety kojarzone są z wiekiem okołoemerytalnym, to przypadki wczesnej menopauzy zdarzają się już średnio w jednym na sto przypadków. Co jednak stanowi przyczynę tych anomalii? Można wyróżnić co najmniej kilka grup czynników w tym obszarze.
Genetyka i dziedziczenie
W odniesieniu do przedwczesnej menopauzy przyjmuje się występowanie pionowego wzoru dziedziczenia. Oznacza to, że predyspozycje do przyspieszonego występowania objawów menopauzy mogą obejmować kobiety w linii: babka, matka, córka. Niestety do dziś nie wyszczególniono konkretnej mutacji genowej, która miałaby odpowiadać za wczesne klimakterium, natomiast zauważono występowanie takiej etiologii zmian u określonego odsetka kobiet dotkniętych wczesnym pokwitaniem. Pewnym przełomem mogą okazać się badania amerykańskich i chińskich naukowców, którzy przypuszczają, że za przedwczesną menopauzę może odpowiadać gen FIGLA. Na razie jednak teza ta pozostaje w fazie badań.
Choroby autoimmunologiczne i nowotworowe
Mechanizm działania chorób autoimmunologicznych opiera się na mobilizacji układu odpornościowego do generowania nadmiernego, nieuzasadnionego stanu zapalnego, który w konsekwencji zaburza funkcjonowanie całego organizmu, także w obszarze układu rozrodczego. Do chorób autoimmunologicznych zaliczana jest np. choroba Hashimoto, miastenia czy celiakia. Również metody leczenia nowotworów, a więc chemioterapia czy radioterapia, mogą nieodwracalnie uszkadzać struktury narządów rodnych, zaburzając tym samym prawidłową gospodarkę hormonalną.
Zabiegi chirurgiczne i styl życia
Usunięcie części lub całości narządów rodnych w oczywisty sposób wpływa nie tylko na brak możliwości rozrodu, ale także na równowagę hormonalną w organizmie kobiety. Zabiegi chirurgiczne mogą zatem w znacznym stopniu podwyższać ryzyko wystąpienia wczesnych objawów menopauzy. Podobne zmiany zaobserwowano także u pacjentek żyjących w permanentnym stresie, stosujących nieodpowiednią dietę i nie stroniących od używek.
Objawy i diagnozowanie wczesnej menopauzy
Wczesna menopauza charakteryzuje się tożsamymi objawami do klimakterium o standardowym przebiegu. Różnica polega tu natomiast na występowaniu problemów z zajściem w ciążę, których kobiety między 30 a 40 rokiem życia zazwyczaj nie kojarzą ze skutkami menopauzy. Okazuje się jednak, że zaburzenia w cyklu miesiączkowym, polegające na rzadszych, częstszych, mniej lub bardziej obfitych krwawieniach, mogą zwiastować początki menopauzy. Na jakie objawy warto dodatkowo zwrócić uwagę?
- gwałtowne uderzenia gorąca, często z towarzyszącym kołataniem serca,
- nadmierne pocenie się przy jednoczesnym wysuszeniu skóry,
- wahania nastroju i pogarszająca się jakość snu,
- przybieranie na wadze nieuzasadnione zmianami diety bądź trybu życia.
Kluczową rolę w prawidłowej diagnozie początków menopauzy odgrywa konsultacja z lekarzem endokrynologiem. Wynika to z faktu, że do trafnego określenia, czy u pacjentki rozpoczął się proces klimakterium, niezbędne jest wykonanie badań w kierunku oznaczenia poziomu hormonów we krwi. Chodzi tu przede wszystkim o hormon FSH (folikulostymuliny), progesteron i estrogen. Dodatkowo należy oznaczyć poziom AMH, aby sprawdzić rezerwę jajnikową. Jeżeli okaże się ona bardzo niska, najprawdopodobniej u pacjentki wystąpiły początki menopauzy. Wówczas należy wdrożyć terapię, polegającą najczęściej na uzupełnianiu poziomu hormonów do czasu wystąpienia naturalnej menopauzy. Leczenie jest w tym przypadku istotnie nie tylko ze względu na wspomaganie ewentualnych planów prokreacyjnych, ale także dla zachowania ogólnego, dobrego stanu zdrowia pacjentki.
Początek menopauzy a ciąża – czy to koniec marzeń o dziecku?
Wbrew obawom wielu kobiet początek menopauzy wcale nie wyklucza powodzenia w zachodzeniu w ciążę. Co więcej, zdarzają się przypadki (1 – 4,8%), w których kobieta przekonana o tym, że weszła w fazę pokwitania rezygnuje z antykoncepcji, wskutek czego w niedługim czasie uzyskuje pozytywny wynik testu ciążowego. Nie należy zatem zakładać, że wczesna menopauza przekreśla szanse na dziecko, gdyż pokwitanie jest procesem, a jego początkowe etapy może charakteryzować występowanie cykli owulacyjnych. Więcej informacji na ten temat: https://www.klinikainvicta.pl/wczesna-menopauza-uzyskanie-ciazy/.
Dla kobiet, których wyniki badań hormonalnych właściwe uniemożliwiają spontaniczne zajście w ciążę, istnieją oczywiście inne rozwiązania, takie jak choćby metody wspomagania rozrodu. Jeżeli hormonoterapia wczesnej menopauzy okaże się nieskuteczna, partnerzy mogą rozważyć przeprowadzenie zabiegu in vitro, a więc zapłodnienia pozaustrojowego. Dodatkowo, dostępne jest także rozwiązanie polegające na adopcji komórki jajowej od dawczyń. Są to oczywiście metody wymagające wnikliwej konsultacji z lekarzem specjalistą w leczeniu niepłodności, który dobierze rozwiązanie najlepsze dla sytuacji i stanu zdrowia pacjentki. Ważne jednak, aby pamiętać, że relacja – początek menopauzy a ciąża – nie zawsze oznacza konieczność pożegnania się z planami prokreacyjnymi.
