Każdy z nas czasem wpada w pułapki myślowe. To całkowicie normalne, bo ludzki mózg jest leniwy i często wybiera drogę na skróty. Posługuje się znanymi schematami i każdą sytuację z nimi porównuje, co często prowadzi do niewłaściwych wniosków. W jaki sposób myślenie czarno-białe ogranicza rozwój?
Spis treści:
- Na czym polega myślenie czarno-białe?
- Czym jest zniekształcenie poznawcze i jak wpływa na nasze życie?
- Krytyczna ocena innych i odrzucanie drugiego człowieka
- Nadmierny perfekcjonizm a myślenie zero-jedynkowe
- Niska samoocena i brak poczucia własnej wartości
- Problemy z wyrażaniem własnego zdania
- Krytyczna ocena kompetencji i zatrzymanie rozwoju zawodowego
- Z czego wynikają zniekształcenia poznawcze?
Na czym polega myślenie czarno-białe?
Myślenie czarno-białe często opiera się na założeniu: wszystko albo nic. Osoba, która je praktykuje, często każde wyzwanie traktuje jako grę o wszystko. Zakłada, że albo perfekcyjnie zrealizuje nowy projekt w pracy i otrzyma awans, albo podpadnie szefowi i ten wręczy jej wypowiedzenie. W rezultacie wykonując każde zadanie, czuje się napięta niczym struna. Dużo łatwiej sprostać nowym wyzwaniom, gdy nie podchodzi się do nich jak do walki o przetrwanie. Kiedy człowiek się stresuje, jego kreatywność spada. Pojawiają się również problemy z koncentracją, przez co łatwiej popełnić błąd. Osoby, które uprawiają myślenie czarno-białe, często wychodzą też z niewłaściwego założenia. Każdy czasem popełnia błąd, ludzie są z reguły bardziej wyrozumiali, niż sądzimy. Kiedy pomyłka jest drobna, łatwo można ją naprawić. Błędy nie przytrafiają się tylko tym ludziom, którzy niczego nie robią.
Czym jest zniekształcenie poznawcze i jak wpływa na nasze życie?
Czarno-białe myślenie to nic innego jak zniekształcenie poznawcze, które sprawia, że sporo wymagamy nie tylko od siebie, ale też od innych. Jeśli stosuje je osoba, która piastuje kierownicze stanowisko, może niezwykle surowo oceniać swoich podwładnych. Wychodzić z założenia, że nie ma na kogo liczyć, bo pracownicy nie przykładają się do powierzonych im zadań, czego efektem są liczne błędy i niedociągnięcia. Tacy ludzie często demotywują innych do działania, na przykład ciągle ich krytykując. Osoba stosująca myślenie czarno-białe może zdziałać wiele złego jako wymagający nauczyciel.
Krytyczna ocena innych i odrzucanie drugiego człowieka
Przez to zniekształcenie poznawcze często też surowo ocenia się innych ludzi. Każdy czasem ma gorszy dzień, zdarza mu się zapomnieć o czyichś urodzinach, palnąć coś bez namysłu. Osoba, która ma otwarty umysł, nie doszukuje się od razu złej woli. Niestety, myślenie czarno-białe sprawia, że jedno negatywne zdarzenie przekreśla wszystkie pozytywne. Na przykład koleżanka zawsze chętnie nas słucha, ale tego jednego dnia sprawiała wrażenie nieobecnej. Niekoniecznie chciała nas zignorować, po prostu jej myśli mógł zaprzątać jakiś problem,
Nadmierny perfekcjonizm a myślenie zero-jedynkowe
Osoby, u których pojawia się zniekształcenie poznawcze, często surowo oceniają też samych siebie. Gdy popełnią nawet drobny błąd, uważają, że nie nadają się do wykonywanej pracy i są beznadziejne. Niestety, takie podejście hamuje rozwój. Dużo lepiej byłoby się zastanowić, co mogę zrobić, aby w przyszłości unikać tego rodzaju pomyłek. Poza tym warto praktykować samowspółczucie, ponieważ błędy często wynikają też z przemęczenia organizmu.
Niska samoocena i brak poczucia własnej wartości
Niektóre osoby latami tkwią w niesatysfakcjonującej pracy, gdyż uważają, że nie zasługują na nic lepszego. Zbyt surowo oceniają swoje umiejętności. Wychodzą z założenia, że inni ludzie lepiej odnajdą się na lepiej płatnym stanowisku, gdyż posiadają wyższe kompetencje.
Problemy z wyrażaniem własnego zdania
Przez zniekształcenia poznawcze przywiązujemy nadmierną wagę do drobiazgów, co może nas krępować i zniechęcać do wyrażania własnego zdania. Jeśli ktoś boi się przejęzyczyć podczas wypowiedzi, to często nawet jej nie rozpoczyna. W rezultacie nie dzieli się z innymi swoimi pomysłami oraz opiniami. Nie potrafi też wypaść korzystnie na tle innych pracowników podczas zebrania firmowego, przez co nie awansuje.
Krytyczna ocena kompetencji i zatrzymanie rozwoju zawodowego
Osoby, które praktykują myślenie czarno-białe, często zbyt krytycznie oceniają swoje kompetencje. Uważają, że jeśli nie znają języka angielskiego w sposób perfekcyjny, to nie ma sensu ubiegać się o pracę, w którym jest on wymagany. Często nie biorą pod uwagę tego, że ich umiejętności są wystarczające. Nie każdy musi biegle władać angielskim, wystarczy, że będzie to robił w stopniu komunikacyjnym.
Z czego wynikają zniekształcenia poznawcze?
Za zniekształcenia poznawcze często odpowiadają komunikaty zasłyszane w dzieciństwie od różnych osób. Babcia krytykująca sposób spożywania posiłków, wymagający ojciec, którego nie zadowalały czwórki przynoszone ze szkoły czy nauczycielka, która sklasyfikowała większość swoich uczniów jako mało zdolnych. To jednak komunikaty zewnętrzne, które często nijak mają się do rzeczywistości. Nie są nasze, więc warto je odrzucić i spojrzeć na siebie życzliwszym okiem.
