Dziś zajmiemy się tematem trudnym, ale bardzo obecnym w naszym świecie, który ma być idealny za wszelką cenę. A każdy z nas dąży do ideałów z internetu czy telewizji, gdzie lansowane są wypaczone piękności. Trudno zachować dystans wobec tego, co widzimy na ekranie a co w lustrze. Szukamy wciąż lepszej wersji siebie, nigdy nie będąc zadowolonymi. Gdzie to się kończy? Gdzie jest granica? Co jest dążeniem do piękna, a co już samounicestwieniem? Specjaliści, ale nie tylko, zastanawiają się, jak do tego podejść, jak to zmienić. Coraz mniejsze dzieci zajmują się swoim wyglądem. Wygląd staje się ważniejszy od tego, co mamy do powiedzenia…
Jakie wyróżniamy rodzaje zaburzeń odżywiania?
Dlatego dziś trochę psychoedukacji:
Występują cztery typy zaburzeń odżywiania, zgodnie z kryteriami diagnostycznymi (DSM V i ICD 10)
- Jadłowstręt psychiczny – anoreksja
- Bulimia
- Zaburzenie z napadami objadania się
- Zaburzenia odżywiania nieokreślone inaczej
Jakie są charakterystyczne objawy każdego z tych zaburzeń?
Anoreksję diagnozuje się, kiedy osoba straciła na wadze z własnych przyczyn. W przypadku kobiet czy dziewczyn – nie miesiączkuje już od 3 miesięcy. Przejawia skrajne pragnienie szczupłości.
Bulimię charakteryzuje podejmowanie drastycznych działań mających na celu zapanowanie nad swoim wyglądem, nad ciałem. Prowokowanie wymiotów, sięganie po środki przeczyszczające, leki przyspieszające metabolizm.
Zaburzenia odżywiania z napadami objadania się, to osoby najczęściej mające nadwagę. Na ogół wstydzą się swojego zachowania związanego z jedzeniem, więc ukrywają dowody. Udają, że wcale nie jedzą.
Zaburzenia odżywiania nieoznaczone inaczej charakteryzuje skrajny post. Korzystanie z siłowni czy innych możliwości ćwiczeń i dawanie z siebie wszystkiego. Taka osoba może stać się niewolnikiem ćwiczeń. Objada się w nocy, w ciągu dnia silnie się kontroluje, natomiast w nocy je wszystko. Może też pojawiać się selektywność jedzenia. Repertuar żywienia jest zbyt wąski, aby zachować zdrowie.
Zdjęcie autorstwa Moe Magners z Pexels
Jak rozpoznać objawy zaburzeń odżywiania?
Jeśli zauważysz u kogoś z bliskich zachowania opisane powyżej czy z poniższej listy, oznaczać to może, że są to już zaburzenia odżywiania albo ich początek.
- zmiana zachowania związanego z jedzeniem (np. unikanie spożywania posiłków wraz z rodziną),
- utrata masy ciała (typowo pacjent z zaburzeniami odżywiania neguje, jakoby liczył kalorie czy stosował jakąkolwiek dietę),
- niezadowolenie ze swojego wyglądu,
- pogorszenie stanu zdrowia (np. gorszy wygląd skóry, pogorszenie kondycji włosów, nieuzasadnione osłabienie czy ospałość),
- nagłe rozpoczęcie uprawiania intensywnej aktywności fizycznej,
- wypowiedzi o posiadaniu zdecydowanie zbyt dużej masy ciała (szczególnie niepokojące wtedy, gdy ich mówi to osoba ze zbyt niską wagą albo całkiem normalną).
Jeśli opisane objawy towarzyszą Tobie lub komuś z Twojego otoczenia – koniecznie zgłoście się po pomoc.
Jeśli to dotyczy Ciebie – nie wstydź się, po drugiej stronie jest profesjonalista, który nie ocenia Cię, a jedyne co chce i może zrobić to udzielić Ci pomocy i wsparcia abyś poradził czy poradziła sobie z tym co Cię trapi.
Zdjęcie autorstwa Total Shape z Pexels
Przyczyny zaburzeń odżywiania
Przyczyn jest wiele i są one ze sobą powiązane. Zdrowie psychiczne wpływa na zdrowie fizyczne, a zdrowie fizyczne wpływa na zdrowie psychiczne.
Jest bardzo dużo psychicznych czy psychologicznych komponentów zaburzeń odżywiania.
Osoby, które doświadczyły zaburzeń depresyjnych, lękowych czy traumy, żeby jakoś to przetrwać, mogą zwrócić się w kierunku jedzenia. Podobnie jest przy zaburzeniach typu borderline. Również zaburzenia obsesyjno-kompulsywne sprzyjają zaburzeniom odżywiania. Może też mieć wpływ uczucie otyłości, pojawia się wtedy przymus zrobienia czegoś, aby się temu przeciwstawić. Dysmorfia ciała natomiast sprzyja anoreksji. Kolejne czynniki mogące sprzyjać to: wahania nastroju, izolacja społeczna, utrata libido.
A z kolei po drugiej stronie można stwierdzić, że wiele zaburzeń psychicznych ma źródło w złym odżywianiu, ponieważ zaburzony jest mikrobiom w jelicie.
Jak mikrobiom wpływa na nastrój?
Mikrobiom, a tym samym jelito odgrywa ogromną rolę dla naszego zdrowia zarówno psychicznego jak fizycznego. To, co jemy bardzo wpływa na nasz nastrój. Jelito wydobywa energię z tego, co jemy, tworzy znaczną część układu odpornościowego. Produkuje 20 hormonów, które wpływają na różne ważne funkcje od apetytu po, wspomniany, nastrój. W jelicie znajduje się warstwa komórek, takich jak w mózgu, to tutaj powstają półprodukty do powstania serotoniny. Neurony znajdujące się w jelitach powodują odczuwanie bólu i trawienie, dwie bardzo istotne funkcje dla przetrwania. I wreszcie w jelicie znajduje się od kilograma do dwóch kilogramów mikrobów tworzących mikrobiom.
Warto pamiętać, że niektóre pokarmy wspierają rozwój mikrobiomu a inne mu szkodzą.
Jak zaburzenia odżywiania wpływają na mikrobiom?
Zaburzenia odżywiania niszczą mikrobiom, ponieważ osoba chora nie dba o prawidłowe dostarczanie niezbędnych składników pokarmowych, aby zadbać o zdrowie jelit. A co sprawia, że oprócz samego zaburzenia, pojawiają się dodatkowe stany chorobowe. Skutki zaburzeń odżywiania będą widoczne w cały ciele. Problemy pojawią się w układzie kostnym, może dochodzić do pękania kręgów, czy patologicznych złamań, i oczywiście do erozji zębów. Zmiany nastąpią również w obrębie serca, np. serce się skurczy. W układzie krwionośnym na skutek zaburzeń może być na przykład zbyt duża ilość potasu, co może spowodować zawał mięśnia sercowego. Zachodzą również zmiany w układzie neurologicznym – mózg nie funkcjonuje jak u osoby zdrowej. To tylko kilka zmian, które zachodzą w ciele osoby z zaburzeniami odżywiania. A chorować będzie całe ciało. Im dłużej zaburzenie trwa tym więcej uszkodzeń w ciele i dłuższe leczenie. Dlatego bardzo ważne wykrycie choroby na jak najwcześniejszym etapie.
Leczenie zaburzeń odżywiania
Bardzo ważne jest, aby w pierwszej kolejności odbudować mikrobiom w jelicie i rozpocząć psychoterapię, ale też połączoną z psychoedukacją. Szukaj pomocy – nie jesteś z tym sam czy sama.
Być może przeczytanie tego artykułu sprawi, że zastanowisz się nad tym czy Twoje zachowania nie wykraczają za bardzo w kierunku zaburzenia. Albo może będziesz w stanie pomóc komuś, kto już nie wie jak z tej drogi zawrócić i gdzie szukać pomocy.
Czekamy na Was każdego dnia, po wcześniejszym umówieniu.
Alicja Krawczyk
Psycholog
Praktyk Terapii Krótkoterminowej Skoncentrowanej na Rozwiązaniu
Inspirowane warsztatami: Terapia skoncentrowana na rozwiązaniu w zdrowieniu z zaburzeń odżywiania, prowadzonymi przez: Frederike Jacob
