Zespół przedwczesnego wygasania czynności jajników, przeważnie związany z pierwotną niewydolnością jajników, to nic innego jak zbyt wczesna menopauza. Dotyka nieco ponad 1% kobiet przed 40. rokiem życia. To prawdziwy dramat i szok, gdy dwudziesto- i trzydziestolatki słyszą taką diagnozę z ust lekarza. Na co muszą się przygotować i jakie mają szanse na odwrócenie tego procesu?
Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników (PWCJ) określa się jako zakończenie funkcjonowania jajników, objawiające się zanikiem miesiączki, zmniejszonym stężeniem estrogenów oraz zwiększonym stężeniem gonadotropiny – a w rezultacie niepłodnością. Dotyka ono 1 na 10 000 kobiet do 20. roku życia, 1 na 1000 kobiet do 30. roku życia i 1 na 100 kobiet do 40. roku życia.
Objawy
Symptomy wystąpienia przedwczesnej menopauzy spowodowanej pierwotną niewydolnością jajników nie są jednoznaczne, dlatego trudno je zauważyć i zorientować się, że mamy do czynienia z tą przypadłością. U części kobiet występują nieregularne krwawienia, a u innych od razu następuje zanik miesiączki. Brak krwawień może też być następstwem zaprzestania przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych lub nastąpić po ciąży. Nie u wszystkich pań od razu występują typowe dla menopauzy objawy wypadowe. Jeśli jednak u młodej kobiety pojawi się problem z miesiączką, a do tego typowe oznaki przekwitania, niezwłocznie należy udać się do ginekologa.
Rozpoznanie
Diagnoza polega na powtórzeniu badania poziomu hormonów we krwi w odstępie miesiąca. Jeśli oba wyniki wykażą stężenie hormonu FSH powyżej 40 IU/l lekarz może już jedynie dociekać z jakiego powodu nastąpiło przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników i wdrożyć leczenie. Dobrze jest również powiadomić młode kobiety z najbliższej rodziny o możliwości genetycznego obciążenia przedwczesną menopauzą i konieczności wykonania profilaktycznych badań.
Leczenie i perspektywy
W przypadku PWCJ konieczne jest podanie jak najszybciej hormonalnej terapii zastępczej. Nie tylko z powodów zdrowotnych i dla ustąpienia objawów menopauzy, ale także dlatego, że istnieje szansa, iż jajniki podejmą przerwaną pracę. Jest to szczególnie istotne w przypadku kobiet, które jeszcze pragną zostać matkami (a pozostałe panie nie mogą zapominać o antykoncepcji). Niestety, szacuje się, że możliwość powrotu owulacji ma jedynie około 5% pacjentek z PWCJ. Najczęściej kobiety pragnące potomstwa są zmuszone skorzystać z dostępnych metod leczenia niepłodności, np. zapłodnienia pozaustrojowego.
Przyczyny przedwczesnego wygasania czynności jajników są w większości nierozpoznane. W pozostałych przypadkach jest to podłoże genetyczne oraz chorobowe i wynikłe z leczenia (np. radioterapii, chemioterapii, operacji). Niezależnie od przyczyny, na tak wczesne nadejście menopauzy żadna kobieta nie jest gotowa.
M. Borowik
